Spis treści Co musisz wiedzieć o ubezpieczeniu społecznym przy delegowaniu na Maltę A1 dla Malty: krok po kroku do międzynarodowego zaświadczenia Maltański system ubezpieczeń społecznych w pigułce Delegacja Malta: Praktyczne wskazówki dla pracowników i pracodawców Problemy i rozwiązania związane z delegowaniem na Maltę Najczęściej zadawane pytania Co musisz wiedzieć o ubezpieczeniu społecznym przy delegowaniu na Maltę Pamiętam mój pierwszy telefon do niemieckiego zakładu ubezpieczeń emerytalnych, gdy miałem zostać oddelegowany na Maltę. Zaświadczenie A1? Pierwsze słyszę! – taka była moja spontaniczna odpowiedź. Po trzech rozmowach telefonicznych i dwóch nowych siwych włosach wiedziałem już: ubezpieczenie społeczne przy delegacjach międzynarodowych jest bardziej skomplikowane niż rozkład jazdy maltańskich autobusów – a to już coś znaczy. Podczas delegowania na Maltę stajesz wobec dwóch systemów ubezpieczeń: niemieckiego (lub kraju ojczystego) oraz maltańskiego. O tym, który obowiązuje, nie decyduje przypadek, tylko rozporządzenia UE – bardziej precyzyjne niż szwajcarski zegarek. Koordynacja UE vs. system maltański: najważniejsze różnice Koordynacja systemów ubezpieczeń społecznych UE (Rozporządzenie 883/2004 – bez obaw, nie musisz pamiętać numeru) reguluje, że przy czasowej delegacji pozostajesz ubezpieczony w kraju macierzystym. To oznacza: niemieckie ubezpieczenie zdrowotne, niemieckie składki emerytalne i niemieckie ubezpieczenie na wypadek bezrobocia – nawet jeśli swoje dni pracy dzielisz między Valletta i Sliemę. Maltański system Social Security obejmuje cię, gdy miejsce pracy przenosisz na stałe. Składki opłacasz na Malcie i tam korzystasz ze świadczeń. Aktualnie to 10% wynagrodzenia brutto (pracownik) oraz 10% (pracodawca). Mój tip: Koordynacja UE to twój sprzymierzeniec przy krótkich delegacjach. System maltański może być podatkowo interesujący przy dłuższych pobytach, ale oferuje mniejszą ochronę socjalną. Kiedy obowiązuje który system? Wyjaśnienie reguły 183 dni Magiczna granica to 183 dni w ciągu 12 miesięcy. Jeśli zostajesz krócej, obowiązuje zaświadczenie A1 i pozostajesz w systemie niemieckim. Jeśli przekroczysz tę granicę, centrum twoich ubezpieczeń społecznych staje się Malta – niezależnie od twoich chęci. Ale uwaga: reguła 183 dni nie jest tak prosta, jak się wydaje. Liczy się nie tylko faktyczna obecność, ale także centrum interesów życiowych. Ten, kto sprzeda dom w Niemczech, dzieci pośle do szkoły na Malcie i przeniesie główny adres zamieszkania, może być objęty maltańskim systemem nawet po 150 dniach pobytu. Czas pobytu Ubezpieczenie społeczne Wymagane dokumenty Do 183 dni Kraj macierzysty (A1) Zaświadczenie A1, EHIC Powyżej 183 dni Malta (Social Security) ID Malta, Employment License Centrum życia: Malta Malta (niezależnie od dni) Residence Permit, Social Security Number A1 dla Malty: krok po kroku do międzynarodowego zaświadczenia A1 jest twoim przepustką do maltańskiego przygody bez podwójnych składek socjalnych. Bez tego dokumentu płacisz dwa razy – składki w Niemczech lecą dalej, a Malta też upomni się o swój udział. Przeżyłem to osobiście: 3 200 euro dopłaty za sześć miesięcy. Od tego czasu wnioskuję o A1 już przy pierwszych planach wyjazdu na Maltę. Wniosek o A1: Jakie dokumenty przygotować Wniosek składasz u swojego niemieckiego ubezpieczyciela społecznego – najczęściej w DRV lub (dla urzędników) w odpowiednim funduszu. Potrzebujesz: Wniosek o zaświadczenie A1 (formularz dostępny online) Umowa o pracę lub pismo o oddelegowaniu z dokładnym opisem obowiązków Potwierdzenie planowanego czasu pobytu (plan projektu, umowa najmu) Potwierdzenie pracodawcy o tymczasowym charakterze delegowania Dla samozatrudnionych: potwierdzenie zlecenia i dowód ubezpieczenia zdrowotnego Formularze dostępne są po niemiecku i po angielsku. Moja rada: wybierz wersję angielską. Maltańscy urzędnicy teoretycznie znają angielski, ale niemiecki urzędowy przerasta nawet niektórych biurokratów z UE. Czas oczekiwania i koszty wydania A1 A1 w Niemczech jest bezpłatny – oprócz twoich nerwów. Oficjalnie czeka się 2-4 tygodnie, w praktyce lepiej liczyć na 6-8 tygodni. Zwłaszcza latem, gdy pół Niemiec jest delegowane na Maltę, można spodziewać się opóźnień. Sztuczka: złóż wniosek co najmniej 8 tygodni przed wyjazdem. Jeśli pójdzie szybciej – świetnie. Jeśli nie – masz bufor. Zdarzyło się, że koledzy pierwsze dwa tygodnie na Malcie spędzili w hotelu, bo brakowało A1 i pracodawca nie udostępnił stanowiska pracy. Insider-Tip: Zaświadczenie A1 można otrzymać z datą wsteczną, jeśli wniosek złożysz w ciągu 6 miesięcy. To jednak ryzyko – Malta może zażądać w międzyczasie składek. Najczęstsze błędy przy wniosku o A1 Błąd nr 1: Zbyt ogólny opis pracy. Prace projektowe nie wystarczą. Musisz precyzyjnie opisać, czym się zajmujesz, gdzie pracujesz i dlaczego delegacja jest tymczasowa. Tworzenie oddziału brzmi jak przeniesienie na stałe – wniosek zostanie odrzucony. Błąd nr 2: Zła długość pobytu. Jeśli zgłaszasz 6 miesięcy, a zostajesz 8, zostajesz bez ochrony. Lepiej zawnioskować z zapasem – A1 może być wydane nawet do 24 miesięcy. Błąd nr 3: Pomijanie innych krajów. Jeśli twój projekt obejmuje również wyjazdy na Sycylię czy Gozo, musisz je wskazać. Inaczej A1 obowiązuje tylko na Maltę, a nie na sąsiednie wyspy. Możliwość korekty: Zaświadczenie A1 można później zmienić Przedłużenie: Możliwa prolongata do 12 miesięcy (w wyjątkowych przypadkach do 24 miesięcy) Kilka wyjazdów: Jedno A1 może obejmować kilka pobytów na Malcie, jeśli są powiązane Maltański system ubezpieczeń społecznych w pigułce Jeśli jednak przejdziesz do maltańskiego systemu – z własnej woli lub z konieczności – warto wiedzieć, na co się piszesz. Maltański Social Security System jest sprawniejszy niż to się słyszy, ale znacznie bardziej podstawowy niż niemiecki. Lubię go nazywać podstawowym wyposażeniem plus własna odpowiedzialność. Social Security Malta: składki i świadczenia dla obywateli UE Maltańskie składki na ubezpieczenia społeczne to marzenie dla każdej osoby przyzwyczajonej do niemieckich obciążeń. Pracownik płaci 10% swojego brutto, pracodawca kolejne 10%. Samozatrudnieni – 15% dochodu. W zamian otrzymujesz: Ubezpieczenie zdrowotne: Podstawowa opieka przez maltański system publiczny Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia: Maks. 156 euro tygodniowo przez 6 miesięcy Emerytura: Minimalne świadczenie po 10 latach składek Ubezpieczenie w razie niezdolności do pracy: Do 777 euro miesięcznie Zasiłki rodzinne: Dodatek na dziecko 8,66 euro tygodniowo Świadczenia są – powiedzmy dyplomatycznie – skromne. Maltański zasiłek rodzinny to równowartość dwóch cappuccino w Valletcie. Zasiłek dla bezrobotnych wystarczy na pokój w Sliemie, ale nie na mieszkanie dla rodziny w St. Julian’s. Rejestracja Social Security na Malcie: jak się zarejestrować? Rejestracja odbywa się w Department of Social Security w Evans Building, Valletta. Potrzebujesz: ID Malta (wniosek w Identity Malta) Employment License (dotyczy spoza UE) Umowa o pracę lub dowód działalności gospodarczej Akt urodzenia (tłumaczenie przysięgłe na angielski lub maltański) Potwierdzenie adresu na Malcie Całość trwa 2-4 tygodnie i jest zadziwiająco zdigitalizowana. Otrzymasz Social Security Number, potrzebny do wszystkiego – od podatków po kartę biblioteczną. Zapamiętaj numer – duplikat kosztuje 23 euro i czeka się kolejne 2 tygodnie. Porada praktyczna: Idź do Social Security o 8:00 rano. Po 10:00 tworzą się kolejki, które testują maltańską cierpliwość. Ubezpieczenie zdrowotne na Malcie: co obejmuje EHIC, a co nie Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EHIC) działa na Malcie sprawnie – obejmuje nagłe przypadki i podstawową opiekę zdrowotną. Idziesz do szpitala Mater Dei lub państwowego ośrodka zdrowia, pokazujesz kartę i jesteś obsługiwany. Koszt: zero euro. Ale: EHIC pokrywa tylko to, co Maltańczyk dostaje bezpłatnie. Prywatni lekarze, stomatolodzy (poza nagłymi przypadkami), fizjoterapia czy specjalistyczne leczenie – za to płacisz sam. Wizyta u dentysty w St. Julian’s to koszt 150-300 euro. Wielu Niemców wykupuje więc prywatne ubezpieczenie dodatkowe. To koszt 50-150 euro/miesiąc i obejmuje prywatnych lekarzy. Warto, jeśli często chodzisz do specjalisty – terminy państwowe potrafią ciągnąć się miesiącami. Usługa EHIC/Państwowe Koszt prywatny Lekarz rodzinny Bezpłatnie 50-80€ Pogotowie Bezpłatnie – Dentysta Tylko nagłe przypadki 150-300€ Specjalista Długo się czeka 100-200€ Fizjoterapia Ograniczona 40-60€/sesja Delegacja Malta: Praktyczne wskazówki dla pracowników i pracodawców Teoria to jedno, praktyka to Malta. Gdy papierkowa robota już za tobą, zaczyna się przygoda: jak delegacja na Maltę wygląda w codziennej pracy? Spoiler: Zwykle inaczej niż planowałeś, ale często lepiej niż się obawiałeś. Checklista dla pracodawcy: Co należy zrobić przed delegowaniem Jako pracodawca ponosisz główną odpowiedzialność za legalną delegację. Oto checklista: Wniosek o A1 (6-8 tygodni przed delegacją) Weryfikacja przepisów pracy: Które prawo pracy obowiązuje? (zwykle niemieckie przy A1) Rozliczenie podatków: podatek od wynagrodzeń Niemcy vs. Malta Regulacje kosztów podróży: kto płaci za loty, hotele, auta? Sprawdzenie ubezpieczenia zdrowotnego: czy EHIC wystarcza, czy potrzebne dodatkowe? Ochrona danych: RODO obowiązuje też na Malcie z lokalnymi niuansami Największa pułapka to rozliczenie podatków. Nawet z A1 Malta może żądać podatku, jeśli przekroczone są określone limity. Przy wynagrodzeniach powyżej 75 000 euro rocznie robi się skomplikowanie. Pewność prawa: Swoją delegację skonsultuj u prawnika lub doradcy podatkowego z doświadczeniem w Malcie. Koszt porady jest niższy niż potencjalne dopłaty i sankcje. Jako pracownik na Malcie: Twoje prawa i obowiązki Jako delegowany pracownik korzystasz z najlepszych cech dwóch światów – niemieckiego ubezpieczenia społecznego i maltańskiego prawa pracy. To oznacza: Twoje prawa: Niemieckie ubezpieczenie zdrowotne cały czas obowiązuje Prawo do niemieckiej emerytury nalicza się normalnie Maltańska płaca minimalna (760 euro/miesiąc) musi być zachowana, ale twój niemiecki etat jest wiążący Obowiązują standardy ochrony pracy UE Prawo do płatnego urlopu zgodnie z maltańskimi zasadami (minimum 24 dni) Twoje obowiązki: Zaświadczenie A1 zawsze miej przy sobie Przestrzegaj maltańskiego czasu pracy (max 48 godz./tydzień) Podczas choroby informujesz zarówno niemieckiego, jak i maltańskiego pracodawcę Spełniasz obowiązki podatkowe w obu krajach Ważny szczegół: maltańska sjesta to fakt. Wiele sklepów i urzędów zamyka się między 13:00 a 16:00. Planuj wizyty w urzędach z wyprzedzeniem – nie ma nic gorszego niż stać przed zamkniętymi drzwiami, gdy akurat odbierasz numer Social Security. Podatki przy delegowaniu na Maltę: O czym pamiętać Podatki to najbardziej złożony temat przy delegacjach na Maltę. Zasada podstawowa: Niemcy pozostają krajem podatkowym, jeśli masz A1 i jesteś krócej niż 183 dni na Malcie. Ale i tak Malta może żądać podatków: Sytuacja Podatek w Niemczech Podatek na Malcie Krótka delegacja (<183 dni) Pełny obowiązek podatkowy Zazwyczaj brak Dłuższa delegacja (>183 dni) Ograniczony obowiązek podatkowy Pełny obowiązek podatkowy Wysokie dochody (>75 000€) Pełny obowiązek podatkowy Możliwy dodatkowy podatek Dobra wiadomość: Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Niemcami a Maltą zapobiega podwójnemu podatkowi. Podatki zapłacone na Malcie są odliczane od obowiązku podatkowego w Niemczech. Zła wiadomość: Wciąż musisz składać deklaracje podatkowe w obu krajach. Na Malcie (wersja papierowa) do 30 czerwca, w Niemczech cyfrowo do 31 lipca (lub 28 lutego następnego roku przez doradcę). Problemy i rozwiązania związane z delegowaniem na Maltę Prawo Murphy’ego działa też na Malcie: co może pójść nie tak – pójdzie nie tak. Spokojnie – większość problemów da się rozwiązać. Oto najczęstsze pułapki” i jak ich uniknąć. Delegacja dłuższa niż planowano: jak dobrze przeprowadzić zmianę systemu Klasyczny scenariusz: Twój projekt na 6 miesięcy zamienia się w roczny maraton. Przekraczasz granicę 183 dni i musisz przejść do maltańskiego systemu. Niefortunne, ale nie koniec świata. Krok 1: Natychmiast poinformuj pracodawcę i niemiecki ZUS. Krok 2: Złóż wniosek o zakończenie ważności A1 z odpowiednią datą. Zmiana musi być płynna – można mieć luki w składkach. Krok 3: Jak najszybciej zarejestruj się w maltańskim systemie Social Security. Masz na to 14 dni od przekroczenia granicy 183 dni. Uwaga przy ubezpieczeniu zdrowotnym: Zmiana systemu może spowodować lukę w ubezpieczeniu. Warto wykupić prywatne ubezpieczenie do czasu kompletnej rejestracji na Malcie. Wiele krajów UE: jak rozwiązać złożone przypadki Nowoczesne projekty nie mają granic. Jeśli twój pobyt na Malcie obejmuje również Sycylię, Rzym czy Barcelonę, robi się skomplikowanie. Zaświadczenie A1 jest ważne w całej UE, ale każde państwo nakłada własne obowiązki meldunkowe. Włochy: Zgłoszenie się w Questura w ciągu 8 dni jeśli pobyt powyżej 90 dni. Wymagane także przy A1. Hiszpania: Numer NIE (Número de Identificación de Extranjero) przy pobycie powyżej 3 miesięcy. Bez NIE nie założysz konta w banku. Francja: Attestation de détachement należy przedstawić w CPAM (Caisse Primaire dAssurance Maladie). Moja rada: stwórz matrycę wymagań krajowych ze wszystkimi obowiązkami i terminami. Takie aplikacje jak Notion czy Airtable pomagają zachować porządek. Samozatrudnieni i freelancerzy: specjalne przepisy na Malcie Dla samozatrudnionych i freelancerów na Malcie obowiązują inne reguły. Zaświadczenie A1 uzyskasz ze swojego ubezpieczenia zdrowotnego (jeśli jesteś w państwowym), albo bezpośrednio z zakładu emerytalnego (prywatni ubezpieczeni). Specyfika dla samozatrudnionych: Malta wymaga Business License przy działalności gospodarczej Freelancerzy muszą mieć Professional License (zależnie od branży) Podatek VAT naliczany od 35 000 euro rocznie Składki: 15% dochodu (minimum 55 euro/tydzień) Malta Business License kosztuje od 245 do 2 500 euro w zależności od branży. IT płaci 245 euro, konsulting 500 euro, usługi finansowe do 2 500 euro. Przepis dla obywateli UE: Dyrektywa usługowa UE pozwala świadczyć czasowe usługi na Malcie (do 90 dni w roku) bez lokalnej licencji. Idealne rozwiązanie na krótkie konsultacje. Branża Potrzebna licencja Koszt Czas oczekiwania Usługi IT Business License 245€ 2-4 tygodnie Konsulting Business License 500€ 3-6 tygodni Doradztwo finansowe Professional License 2 500€ 8-12 tygodni Usługi czasowe (<90 dni) Brak (dyrektywa UE) 0€ – Najczęściej zadawane pytania dotyczące ubezpieczenia społecznego przy delegacji na Maltę Czy przy 3-miesięcznej delegacji na Maltę muszę zgłaszać się do maltańskiego systemu ubezpieczeń społecznych? Nie, przy delegacji do 183 dni z zaświadczeniem A1 pozostajesz w niemieckim systemie ubezpieczeń społecznych. Malta nie może pobierać składek. Co jeśli pracodawca nie złoży wniosku o A1? Jesteś podwójnie zobowiązany do składek – w Niemczech i na Malcie. Składki maltańskie można odzyskać, ale to trwa 6-12 miesięcy i wymaga dużo formalności. Czy można przedłużyć zaświadczenie A1, jeśli projekt na Malcie się wydłuży? Tak, przedłużenie do 12 miesięcy jest możliwe, w wyjątkowych przypadkach nawet do 24 miesięcy. Wniosek przedłużający trzeba złożyć przed wygaśnięciem pierwotnego zaświadczenia. Czy niemieckie ubezpieczenie zdrowotne obejmuje prywatnych lekarzy na Malcie? Państwowe ubezpieczenie zdrowotne (EHIC) pokrywa tylko usługi publiczne. Za prywatnych lekarzy musisz mieć dodatkowe ubezpieczenie lub płacisz samodzielnie. Czy muszę płacić podatki na Malcie, mając A1? W większości przypadków nie, jeśli pobyt poniżej 183 dni. Jednak przy wysokich dochodach (powyżej 75 000 euro) lub określonych czynnościach Malta może zażądać podatku. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania chroni przed podwójnym opodatkowaniem. Ile kosztuje rejestracja w maltańskim systemie ubezpieczeń społecznych? Sama rejestracja jest bezpłatna. Składki to 10% brutto plus 10% od pracodawcy od pierwszego dnia. Dodatkowo opłaty administracyjne za dokumenty (np. 23 euro za nową kartę Social Security). Czy freelancer może pracować na Malcie bez Business License? Tylko tymczasowo na podstawie dyrektywy UE – maksymalnie 90 dni rocznie. Dłuższe lub stałe świadczenie usług wymaga maltańskiej licencji biznesowej lub zawodowej. Co z moimi niemieckimi uprawnieniami emerytalnymi w razie zmiany systemu? Twoje niemieckie uprawnienia emerytalne pozostają nienaruszone. Przechodząc do systemu maltańskiego, dodatkowo zdobywasz uprawnienia maltańskie. Koordynacja UE gwarantuje ich uwzględnienie przy późniejszej emeryturze. Jak długo trwa rozpatrzenie wniosku o A1? Oficjalnie 2-4 tygodnie, w praktyce lepiej liczyć 6-8 tygodni. W okresie wzmożonych delegacji (maj-wrzesień) może być jeszcze dłużej. Czy muszę się meldować na policji na Malcie? Obywatele UE nie muszą się meldować na policji, ale przy pobycie powyżej 3 miesięcy warto złożyć wniosek o Residence Card. Nie jest to obowiązek, ale ułatwia załatwianie spraw urzędowych i podpisywanie umów.
