Przemysł filmowy na Malcie: Ulgi podatkowe i wsparcie finansowe dla międzynarodowych produkcji

Co sprawia, że Malta jest atrakcyjna dla produkcji filmowych?

Wyobraź sobie, że otrzymujesz zwrot jednej czwartej kosztów produkcji – od państwa, w kraju ze średnio 300 dniami słonecznymi w roku, anglojęzyczną administracją i bezpieczeństwem prawnym UE. Zbyt piękne, by było prawdziwe? A jednak to rzeczywistość.

Program 25% zwrotu gotówkowego w praktyce

Sercem maltańskich zachęt filmowych jest Cash Rebate Programme (program zwrotu gotówkowego). Nazwa mówi właściwie wszystko: otrzymujesz 25% kwalifikowanych wydatków na Malcie w postaci realnej gotówki. Nie jako kredyt podatkowy, który można rozliczyć dopiero po latach, ale jako bezpośredni przelew.

Kwalifikowane wydatki to wszystkie koszty bezpośrednio związane z produkcją na Malcie:

• Płace i wynagrodzenia dla maltańskich pracowników
• Wynajem sprzętu od lokalnych firm
• Wynajem studia i lokalizacji
• Transport, wyżywienie i zakwaterowanie
• Usługi postprodukcyjne realizowane przez maltańskich usługodawców

Minimalny próg to 500 000 euro wydatkowane na Malcie. Innymi słowy: musisz wydać na miejscu co najmniej pół miliona euro, by otrzymać 25%. Dla dużych produkcji to zwykle żaden problem – oszczędności mówią same za siebie.

Dodatkowe korzyści podatkowe i Tax Credits

Zwrot gotówkowy to dopiero początek. Malta oferuje także system ulg podatkowych (Tax Credits), które mogą drastycznie obniżyć twoje rzeczywiste obciążenie podatkowe od zysków wypracowanych na Malcie.

Maltański system podatkowy oparty jest na Full Imputation System (pełnym systemie zaliczkowania). Brzmi skomplikowanie, ale oznacza to tyle: jeśli twoja maltańska spółka produkcyjna płaci podatek, wspólnicy mogą odliczyć całość podatku przy podziale zysku.

W praktyce wygląda to tak:

Efektywnie płacisz tylko 5% podatku od zysków z produkcji filmowej – to ewenement w skali Europy.

Dlaczego Hollywood uwielbia Maltę

Właśnie wróciłem ze spaceru po Valletcie, gdzie tydzień temu ponownie zamknięto ulice – kręcono kolejną serię Netfliksa. Reflektory wszędzie, ekipa zachwycona światłem. Taka sytuacja zdarza się tu przynajmniej raz w miesiącu.

Hollywood kocha Maltę z trzech powodów:

1. Różnorodne lokalizacje na małej powierzchni: Rano kręcisz w średniowiecznych uliczkach, po południu nad lazurowym morzem, wieczorem w szklanych futurystycznych budynkach – wszystko w promieniu 30 minut jazdy.
2. Rozwinięta infrastruktura: Mediterranean Film Studios w Kalkara są technicznie na poziomie Hollywood, oferują podwodne zbiorniki i plany filmowe na wolnym powietrzu.
3. Doświadczone lokalne ekipy: Po latach rozwoju powstała tu grupa maltańskich profesjonalistów przyzwyczajonych do pracy wg. międzynarodowych standardów.

Dodatkowo Malta to UE, państwo prawa i stabilność polityczna. Nie musisz się martwić nagłą zmianą przepisów ani ryzykiem walutowym, jak w innych taniich” krajach produkcyjnych.

Malta Film Commission: Twój partner w drodze do sukcesu

Malta Film Commission to pierwszy adres, pod który warto się zwrócić w sprawach związanych z zachętami filmowymi. Sam wielokrotnie byłem u nich – zespół ma siedzibę w Valletcie, mówi biegle po angielsku i jest obeznany z produkcjami międzynarodowymi. Uwaga: maltańska biurokracja ma swoje specyfiki.

Proces składania wniosku krok po kroku

Wniosek o zwrot gotówkowy składany jest w ramach ustandaryzowanej procedury. Zalecam rozpoczęcie procesu przynajmniej 8-12 tygodni przed rozpoczęciem zdjęć – im bardziej skomplikowana produkcja, tym wcześniej.

Faza 1: Provisional Certificate (6-8 tygodni przed zdjęciami)

1. Złożenie kompletnego wniosku wraz ze scenariuszem i budżetem
2. Potwierdzenie finansowania (zaświadczenia bankowe lub listy od inwestorów)
3. Szczegółowy plan produkcji wraz z wydatkami na Malcie
4. Weryfikacja przez Malta Film Commission (4-6 tygodni)

Faza 2: Final Certificate (po zakończeniu produkcji)

1. Przekazanie wszystkich faktur i dowodów wydatków
2. Audyt przeprowadzony przez licencjonowanego maltańskiego audytora
3. Wypłata zwrotu gotówkowego (6-8 tygodni od audytu)

Praktyczna rada: Malta Film Commission bardzo dokładnie sprawdza, czy zaplanowane przez ciebie wydatki rzeczywiście są qualifying expenses”. Od początku współpracuj z lokalnym prawnikiem lub doradcą podatkowym – to oszczędzi ci wiele nerwów i czasu.

Jakie koszty są kwalifikowane?

Nie wszystkie wydatki na Malcie są automatycznie objęte wsparciem. Malta Film Commission rozróżnia precyzyjnie koszty kwalifikowane” i niekwalifikowane”.

Koszty kwalifikowane (Qualifying Expenses):

• Wynagrodzenia dla maltańskiej ekipy (obywatele UE lub z pozwoleniem na pracę)
• Sprzęt od maltańskich firm rentalowych
• Studia, lokalizacje i budowa planu zdjęciowego na Malcie
• Transport, wyżywienie, zakwaterowanie podczas zdjęć
• Postprodukcja u maltańskich usługodawców
• Składki ubezpieczeniowe na polisy maltańskie

Niekwalifikowane (Non-Qualifying):

• Pensje dla zagranicznych gwiazd bez maltańskiego rezydenta
• Sprzęt z zagranicy, wwożony na Maltę
• Koszty developmentu i zakupu praw
• Marketing i dystrybucja
• Koszty finansowania i opłaty bankowe

Częsty błąd: wielu producentów liczy zwrot 25% od całego budżetu. W rzeczywistości dotyczy to jedynie maltańskiej części wydatków kwalifikowanych.

Harmonogram i terminy

Na Malcie terminy składania wniosków są rygorystycznie przestrzegane. Nie dotrzymasz deadline’u – nie dostaniesz zwrotu, niezależnie od wydatków na Malcie.

Wskazówka: Reguła 90 dni” na dokumentację wydatków jest święta. Znam przypadki produkcji, które straciły 25% zwrotu przez spóźnione faktury. Od pierwszego dnia zatrudnij lokalnego księgowego – to najlepsza inwestycja na Malcie.

Praktyczne warunki uzyskania filmowych zachęt

Czas na konkrety. Malta Film Commission wskazuje kilka wymogów minimalnych. Widziałem producentów, którzy tuż przed startem zdjęć orientowali się, że ich nie spełniają – i wtedy zwrot gotówkowy przepadał.

Wydatki minimalne i warunki wsparcia

Najważniejsza liczba: 500 000 euro. Tyle trzeba wydać na Malcie, by ubiegać się o 25% zwrotu gotówkowego. Uwaga – chodzi o wydatki kwalifikowane, a nie cały budżet projektu.

Przykładowe wyliczenie dla produkcji za 2 miliony euro:

Zwrot gotówkowy: 650 000 € × 25% = 162 500 €

Jak widać: Z budżetu 2 miliony euro około jedna trzecia trafia na Maltę, ale tylko 650 000 euro daje prawo do zwrotu. Nadal to ponad 160 000 euro przelewu zwrotnego.

Jaki udział musi przypadać na Maltę?

Malta nie narzuca sztywnej liczby dni zdjęciowych – ale wskazuje kilka minimalnych warunków praktycznych. Musisz wykazać, że znaczna część (substantial part”) produkcji odbywa się na Malcie.

Malta Film Commission ocenia to wg trzech kryteriów:

1. Czas zdjęć: minimum 3-4 tygodnie głównych zdjęć na Malcie
2. Wydatki: minimum 30% kosztów produkcji na miejscu
3. Ekipa: istotna część zespołu to Maltańczycy lub rezydenci UE

Typowe ustawienie: międzynarodowa produkcja 6-tygodniowa, z czego 4 tygodnie na Malcie. Gwiazda przyjeżdża na swoją partię, większość ekipy lokalna lub z UE. Postprodukcja częściowo na Malcie, częściowo w kraju macierzystym.

Dokumentacja i dowody

Tutaj oddzielają się profesjonaliści od amatorów. Malta wymaga pełnej dokumentacji wszystkich wydatków – zgodnie z lokalnymi standardami rachunkowości.

Co jest wymagane:

• Wszystkie faktury z maltańskim VAT (18%)
• Listy płac z odprowadzonymi składkami społecznymi na Malcie
• Dowody przelewów bankowych do Malty
• Umowy z maltańskimi usługodawcami
• Time-sheety i call-sheety potwierdzające czas zdjęć

Audyt wykonuje licencjonowany audytor wskazany przez Malta Film Commission. Koszt: 5 000–15 000 euro w zależności od skali produkcji. Bez audytu nie ma zwrotu – tego się nie przeskoczy.

Moja rada: Zatrudnij lokalnego księgowego już na etapie preprodukcji. Kosztuje może 2 000–3 000 euro miesięcznie, ale masz pewność, że cała dokumentacja jest bezbłędna. Widziałem produkcje, które przez błędne fakturowanie straciły nawet 50 000 euro zwrotu.

Od Game of Thrones po Gladiatora: Historie sukcesu

Malta stała się planem zdjęciowym największych światowych hitów ostatnich lat. Byłem tam, gdy w Valletcie kręcono Game of Thrones – miasto żyło produkcją, a lokalna gospodarka zyskiwała całe miesiące.

Produkcje typu blockbuster i ich doświadczenia na Malcie

Game of Thrones wykorzystywał Maltę jako Kings Landing oraz Pentos.

Inne znane produkcje na Malcie:

• Captain Phillips: Sceny z piratami realizowano na Malcie
• Morderstwo w Orient Expressie: Kenneth Branagh wykorzystał lokalne lokacje maltańskie
• Hrabia Monte Christo: Klasyka z udziałem maltańskich fortyfikacji
• World War Z: Brad Pitt walczył z zombie w Valletcie

Co łączy te produkcje: używały Malty nie tylko ze względu na zwrot gotówkowy, ale przede wszystkim dla unikalnych lokalizacji. Prawie nigdzie nie wynajmiesz fortyfikacji mających 400 lat – na Malcie to możliwe.

Czego mniejsze produkcje mogą nauczyć się od największych

Nie trzeba mieć budżetu Hollywood, by skorzystać z maltańskich zachęt. Znam kameralne projekty, które dzięki sprytnemu planowaniu naprawdę dużo zaoszczędziły.

Strategia 1: Skorzystaj z koprodukcji

Wiele mniejszych produkcji współpracuje z maltańskimi koproducentami. To zapewnia dostęp do lokalnych ekip i sprzętu, lepsze warunki na lokacjach oraz często dodatkowe wsparcie z funduszy UE.

Strategia 2: Postprodukcja na Malcie

Nie wszystkie maltańskie wydatki muszą przypadać na czas zdjęć. Niemiecko-maltańska koprodukcja przeniosła 60% postprodukcji na Maltę, osiągając wymagany próg 500 000 euro. To świetnie działa zwłaszcza przy projektach z dużą ilością efektów wizualnych.

Strategia 3: Łącz kilka projektów

Jeden amerykański producent dokumentów zrealizował w ciągu 18 miesięcy trzy mniejsze projekty na Malcie. Każdy osobno nie osiągnąłby wymaganego pułapu wydatków, razem wydał ponad 1 mln euro i dostał 250 000 euro zwrotu.

Sekret: Malta jest elastyczna, jeśli zaplanujesz działania długofalowo i dasz realną aktywność ekonomiczną na miejscu.

Malta kontra inne lokalizacje w UE: Porównanie

Malta nie konkuruje tylko z Hollywood czy Vancouver, ale również z innymi krajami UE o międzynarodowe produkcje. Rozmawiałem z producentami, którzy porównywali Maltę z Irlandią, Czechami czy Chorwacją. Oto szczere podsumowanie.

Ulgi podatkowe na tle Europy

Irlandia oferuje najwyższy teoretycznie zwrot gotówkowy (32%), ale Malta wygrywa połączeniem zwrotu 25% i 5% efektywnego podatku CIT. Dla zyskownych produkcji Malta często okazuje się tańsza niż Irlandia.

Koszty produkcji i infrastruktura

Koszty produkcji na Malcie to środkowa półka europejska. Wynagrodzenia ekip są wyższe niż w Europie Wschodniej, ale niższe niż w Niemczech czy UK.

Średnie stawki dzienne (2025):

• Operator obrazu: 800–1 200 €
• Asystent kamery: 350–500 €
• Szef oświetlenia (Gaffer): 600–800 €
• Script Supervisor: 400–600 €
• Location Manager: 500–700 €

Wynajem sprzętu zbliżony jest do cen zachodnioeuropejskich. Na Malcie dostępne są profesjonalne wypożyczalnie oferujące sprzęt ARRI Alexa, RED i Sony FX.

Atuty Malty wobec konkurencji:

1. Bezpieczeństwo prawne: kraj UE, stabilne regulacje
2. Język: angielski jako urzędowy
3. Pogoda: ponad 300 dni słońca – przewidywalne warunki na planie
4. Różnorodność: średniowiecze i nowoczesność na 316 km²
5. Infrastruktura: profesjonalne studia i doświadczone ekipy

Słabsze strony Malty:

1. Wielkość: ograniczone możliwości dla wielkich scen plenerowych
2. Pojemność: tylko 2–3 duże produkcje naraz
3. Koszty: drożej niż w Europie Wschodniej czy Afryce Północnej
4. Logistyka: sprowadzanie sprzętu trwa dłużej

Typowe pułapki i jak ich uniknąć

Po dwóch latach na Malcie znam pułapki, w które wpadają zagraniczne produkcje. Część to czysta biurokracja, inne kosztują realnie pieniądze. Oto najważniejsze – i sposoby na ich obejście.

Biurokratyczne wyzwania i rozwiązania

Pułapka 1: Pozwolenia na pracę dla ekipy spoza UE

Malta to UE, ale obywatele spoza Unii potrzebują pozwolenia na pracę. Trwa to 4–6 tygodni i kosztuje 230 euro na osobę. Często zapomina się o tym przy planowaniu harmonogramu.

Rozwiązanie: Wnioskuj o pozwolenia zaraz po otrzymaniu Provisional Certificate. Malta Film Commission może w nagłych przypadkach uruchomić opcję ekspresową (10 dni roboczych, 500 € ekstra).

Pułapka 2: Permity na zdjęcia w miejscach publicznych

Valletta, Mdina i inne lokalizacje historyczne wymagają osobnych zezwoleń. Każda lokalizacja = inny urząd = potencjalne opóźnienia.

Rozwiązanie: Współpracuj z lokalnym Location Managerem, który zna urzędników. Zaplanuj 2–3 miesiące na lokalizacje typu Valletta.

Pułapka 3: Import sprzętu

Sprzęt spoza UE (np. USA, UK) wymaga dokumentów karnetowych i potrafi utknąć na cle. Widziałem produkcję z USA, która czekała tydzień na kamery w magazynie celnym.

Rozwiązanie: Wynajmij sprzęt od lokalnych wypożyczalni na Malcie lub w UE – wychodzi taniej, wygodniej i liczy się do qualifying expenses.

Planowanie budżetu i ukryte koszty

25% zwrotu to pokusa, ale Malta to też ukryte wydatki, które mogą nadwątlić budżet.

Często pomijane koszty:

Załóż 3–5% ekstra na maltańskie specyficzne” wydatki. To może wydawać się sporo, ale przy 25% zwrocie wciąż się opłaca.

Wskazówka budżetowa: Przygotuj dwa budżety – jeden dla całej produkcji, drugi dla działań na Malcie. To ułatwi kalkulację zwrotu i pozyskiwanie finansowania.

Typowy budżet maltański przy projekcie za 2 miliony euro:

• Bezpośrednie koszty na Malcie: 650 000 €
• Dodatkowe koszty maltańskie: 25 000 €
• Zwrot gotówkowy (25%): -162 500 €
• Netto kosztów na Malcie: 512 500 €

Czyli faktycznie finansujesz sam ok. 78% wydatków na Malcie – tego nie dostaniesz nigdzie indziej.

Przyszłość branży filmowej na Malcie

Malta mocno inwestuje w sektor filmowy. Widzę to na co dzień: powstają nowe studia, ekipy są coraz lepiej przygotowane, rząd szykuje kolejne zachęty. Ale przed branżą też stoją wyzwania.

Nowości i planowane zmiany

Rząd Malty zapowiedział w 2024 przedłużenie programu zwrotu gotówkowego do 2027 roku – z możliwymi podwyżkami dla produkcji ekologicznych (Green Film Incentive). Produkcje spełniające kryteria zrównoważonego rozwoju mogą otrzymać 27% zamiast 25% zwrotu.

Kryteria do Green Film Incentive (planowane od 2026 r.):

• Załoga podróżuje neutralna klimatycznie (kompensacja CO2)
• Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na planie
• Katering bez odpadów
• Lokalny sprzęt zamiast importowanego
• Recykling scenografii i materiałów

To na razie propozycja, ale Malta naśladuje trend UE do zrównoważonej produkcji filmowej.

Inwestycje w studia i infrastrukturę

Malta planuje budowę drugiego dużego kompleksu studiów filmowych w Hal Far (na południe od lotniska). Budżet: 50 mln euro, planowane otwarcie w 2026 r. Pozwoli to podwoić możliwości i obsłużyć 4–5 dużych produkcji jednocześnie.

Dalsze planowane inwestycje:

• Studio podwodne: Unikalny w skali świata obiekt do zdjęć morskich
• Virtual Production Stages: Ściany LED do produkcji VFX
• Post-Production Hub: Konkurencja dla Londynu i Dublina
• Edukacja filmowa: Licencjackie studia filmowe na University of Malta

Cel jest jasny: Malta chce być liderem produkcji filmowej w regionie Morza Śródziemnego. Zachęty finansowe to dopiero początek – docelowo powstanie pełnoprawny przemysł filmowy.

Co to oznacza dla ciebie: Malta zapewni stabilne warunki na najbliższe lata. Zwrot gotówkowy to nie krótkotrwały wabik, tylko część długofalowej strategii gospodarczej.

Moje podsumowanie po dwóch latach na Malcie: zachęty działają, biurokracja jest do ogarnięcia, a rynek rozwija się bardzo szybko. Jeśli planujesz produkcję pasującą do Malty, ciężko znaleźć lepsze miejsce w Europie.

Malta jest gotowa na twoją produkcję – jesteś gotowy na Maltę?

Najczęściej zadawane pytania o maltańskie zachęty filmowe

Czy jako niemiecka firma produkcyjna mogę bezpośrednio ubiegać się o zwrot gotówkowy na Malcie?

Tak, firmy produkcyjne z Niemiec i pozostałych państw UE mogą składać wnioski bezpośrednio w Malta Film Commission. Nie musisz zakładać maltańskiej spółki, ale zaleca się współpracę z lokalnym doradcą podatkowym, który pomoże przeprowadzić całą procedurę.

Jak długo trwa wypłata zwrotu gotówkowego?

Po złożeniu wszystkich dokumentów i przeprowadzeniu audytu wypłata trwa 6–8 tygodni. Zaplanuj to w harmonogramie finansowania – środki otrzymasz po zakończeniu zdjęć, nie wcześniej.

Czy zakwaterowanie i wyżywienie zagranicznej ekipy liczą się jako wydatki kwalifikowane?

Tak, koszty noclegu i wyżywienia na Malcie podczas zdjęć w pełni zaliczają się do kwalifikowanych wydatków – dotyczą zarówno zagranicznych gwiazd, jak i załogi.

Czy mogę połączyć kilka mniejszych projektów, by osiągnąć minimalny próg 500 000 euro?

Tak, jeśli projekty powstaną w okresie do 18 miesięcy i realizuje je ta sama firma. Każdy projekt wymaga jednak osobnego wniosku do Malta Film Commission.

Co się stanie, jeśli minimalny próg wydatków 500 000 euro zostanie nieznacznie przekroczony?

Wtedy nie ma zwrotu gotówkowego. Próg jest absolutny – przy 499 000 euro nie dostaniesz nic, więc zawsze planuj z bezpiecznym zapasem 10–15% ponad minimum.

Czy muszę zatrudnić maltańską ekipę, by otrzymać zwrot gotówkowy?

Nie ma obowiązkowego udziału ekipy maltańskiej. Ale wynagrodzenia dla Maltańczyków i osób z UE zaliczają się do wydatków kwalifikowanych, a pensje dla gwiazd spoza UE najczęściej już nie.

Czy mogę przywieźć sprzęt z Niemiec i liczyć na zwrot gotówkowy?

Możesz wwieźć sprzęt, ale tylko wydatki na wynajem sprzętu od firm maltańskich liczą się do zwrotu. Transport własnego sprzętu z Niemiec na Maltę nie wchodzi do qualifying expenses.

Czy na Malcie można korzystać z dodatkowych dotacji UE?

Tak, Malta uczestniczy w programie MEDIA (unijny program wsparcia audiowizualnego) oraz innych inicjatywach UE. Wiele produkcji łączy maltańskie zwroty z dotacjami unijnymi – da się uzyskać nawet do 40% całościowego wsparcia.

Ile kosztuje obowiązkowy audyt przy zwrocie gotówkowym?

Od 5 000 do 15 000 euro w zależności od stopnia skomplikowania. Im więcej partnerów międzynarodowych i większa produkcja, tym wyższy koszt. Przy mniejszych produkcjach jest taniej.

Czy zwrot gotówkowy obejmuje także filmy dokumentalne?

Tak, program obejmuje wszelkie rodzaje filmów i produkcji telewizyjnych, również dokumenty, reklamy i teledyski. Próg minimum 500 000 euro obowiązuje jednak dla wszystkich rodzajów produkcji.