Spis treści Zasada 48 godzin: Co musisz załatwić zaraz po przyjeździe Pierwszy tydzień: Podstawowe zgłoszenia i rejestracje Miesiąc 1-3: Porządki w dokumentach Miesiąc 3-6: Droga do prawdziwego rezydenta Najczęstsze błędy terminowe i jak ich unikać Procedury awaryjne: Gdy przegapisz ważny termin Praktyczne wskazówki dotyczące planowania terminów Malta to nie tylko słońce i romantyzm Azure Window – to także kraj z bardzo konkretnymi terminami dla przeprowadzających się. Pamiętam dobrze mój pierwszy dzień tutaj: walizki rozpakowane, mieszkanie podziwiane, a potem rzeczywistość: 14 różnych wizyt w urzędach, często z nakładającymi się na siebie terminami, które mógł wymyślić tylko ktoś, kto nigdy się nie przeprowadzał. Po dwóch latach wyspiarskiej rzeczywistości i mnóstwie rozmów z innymi osobami w podobnej sytuacji wiem już jedno: timing to podstawa. Przegapisz niewłaściwy termin – twój kontrakt może się opóźnić o miesiące. Zapomnisz o zgłoszeniu – nie masz ubezpieczenia zdrowotnego. Pokażę ci dokładny harmonogram najważniejszych urzędowych kroków – z prawdziwymi deadlinami, a nie tymi teoretycznymi. Zasada 48 godzin: Co musisz załatwić zaraz po przyjeździe Na Malcie istnieje niepisana zasada 48 godzin, o której nikt mi nie powiedział. Oficjalnie nigdzie jej nie znajdziesz, ale w praktyce decyduje o twoim starcie na maltańskiej ziemi. Natychmiastowe zgłoszenie na policji (w ciągu 48 godzin) Jako obywatel UE teoretycznie nie musisz meldować się na policji – w praktyce jednak warto to zrobić. Dlaczego? Ten krok zaoszczędzi ci później mnóstwo czasu przy kolejnych formalnościach. Police Headquarters in Floriana jest otwarta codziennie od 8:00 do 16:00 – ale idź tam przed 14:00, inaczej możesz pocałować klamkę. Co musisz mieć ze sobą: Paszport lub dowód osobisty Umowa najmu lub rezerwacja hotelu jako potwierdzenie adresu Jedno zdjęcie paszportowe (tak, naprawdę – większość o tym zapomina) 25 euro gotówką (karta działa różnie) Dostaniesz Police Registration Certificate, bez którego prawie żadna sprawa urzędowa nie pójdzie dalej. Bez tego dokumentu ani rusz – sprawdzone osobiście. Załatwienie maltańskiej karty SIM Internet na Malcie to nie luksus, tylko narzędzie przetrwania, zwłaszcza przy rejestracjach. Większość formularzy jest tylko online, a bez działającego telefonu nie załatwisz nic w żadnym urzędzie. Polecani operatorzy z natychmiastową aktywacją: GO Mobile: Sklepy w Valletcie i Sliemie; 20 euro prepaid na początek wystarczy Vodafone Malta: Lepszy zasięg w Gozo, jeśli tam trafisz Melita Mobile: Najtańsza opcja, ale dłuższy czas aktywacji Co to oznacza dla ciebie? Zaplanuj te dwie rzeczy na pierwszy pełny dzień – nie na wieczór po przylocie. Jet-lag i maltańska biurokracja nie idą w parze. Pierwszy tydzień: Podstawowe zgłoszenia i rejestracje Pierwszy tydzień zadecyduje, czy za trzy miesiące dostaniesz spokojnie swoją pierwszą wypłatę na Malcie, czy nadal będziesz wisiał na infolinii. Identity Malta: Klucz do wszystkiego (dzień 3-5) Identity Malta to twoje prawdziwe wejście w maltańskie życie. Tutaj dostajesz eID Card – bez niej nic nie załatwisz. Kolejki są legendarne, więc najlepiej rezerwuj wizytę online jeszcze przed przylotem. Dokumenty potrzebne do złożenia wniosku o eID: Wypełniony Application Form IM1 (do pobrania online) Oryginał paszportu i dwie kopie Akt urodzenia z apostille (tak, naprawdę jest potrzebny) Umowa najmu lub zakupu nieruchomości Police Registration Certificate 27,50 euro opłaty Porada z własnego doświadczenia: Apostille aktu urodzenia trzeba zdobyć jeszcze przed wjazdem. Ja czekałem trzy tygodnie, bo o tym nie wiedziałem. W Niemczech można to załatwić w odpowiednim urzędzie landu. Rejestracja w Jobcentre Plus dla poszukujących pracy Jeśli nie masz jeszcze pracy lub pracujesz na własny rachunek, musisz w ciągu pierwszego tygodnia zarejestrować się w Jobcentre Plus. Brzmi biurokratycznie, ale w praktyce potrzebujesz tej rejestracji do ubezpieczenia zdrowotnego. Status Wymagana rejestracja Termin Opłata Poszukujący pracy Jobcentre Plus 7 dni Bezpłatnie Zatrudniony Automatycznie przez pracodawcę Pierwszy dzień pracy – Samozatrudniony VAT Department 14 dni od pierwszej faktury Od 25 euro Zakładanie konta bankowego (dzień 5-7) Otwarcie konta bankowego na Malcie przypomina randki – wszyscy chcą cię poznać, ale nikt nie robi pierwszego kroku. HSBC Malta i Bank of Valletta są najbardziej przyjaźni cudzoziemcom, ale przygotuj się na dwie-trzy wizyty zanim dostaniesz konto. Jaki bank dla jakiego profilu: HSBC Malta: Najlepsza aplikacja do bankowości online, wyższe opłaty, łatwiejsze przelewy międzynarodowe Bank of Valletta: Taniej prowadzone konto, więcej oddziałów, tradycyjnie APS Bank: Najmniejszy bank, bardzo indywidualne podejście, długie kolejki Co to oznacza dla ciebie? Bez maltańskiego konta nie możesz pracować, płacić czynszu ani podpisać lokalnej umowy. Licz się z tym, że sprawna karta będzie dopiero po około dwóch tygodniach. Miesiąc 1-3: Porządki w dokumentach Tu zaczyna się poważna część. Pierwsze tygodnie to turystyczny luz z papierologią – od drugiego miesiąca Malta staje się prawdziwym krajem z prawdziwymi zasadami. Numer podatkowy i numer ubezpieczenia społecznego (do 30 dni) Tax Identification Number (TIN) i Social Security Number to twoje przepustki do maltańskiej codzienności. Bez nich oficjalnie nie istniejesz. Jak uzyskać numer podatkowy w Inland Revenue Department: Umów wizytę online (czas oczekiwania: 2-3 tygodnie) Wypełnij formularz IR21 i zabierz ze sobą Przedstaw eID Card i Employment Contract Samozatrudnieni: rejestracja działalności + biznesplan Social Security Number zazwyczaj dostaniesz automatycznie z numerem podatkowym. Jeśli nie, musisz umówić się osobno w Department of Social Security w Santa Venera. Ubezpieczenie zdrowotne (do 45. dnia) Na Malcie system ochrony zdrowia jest podwójny: publiczny i prywatny. Teoretycznie obywatel UE ma prawo do systemu państwowego – w praktyce raczej chcesz tego uniknąć. Państwowe ubezpieczenie zdrowotne (bezpłatne, ale…): Rejestracja z eID Card w Health Department Kolejki do specjalistów nawet kilka miesięcy Szpital Mater Dei przeciążony Dobre na nagłe przypadki, do reszty lepiej nie polegać Prywatne ubezpieczenie zdrowotne (zalecane): HealthCare Malta: Najlepszy zakres, najwyższe ceny (300-500 euro/miesiąc) Elmo Insurance: Średnia półka, dobra jakość (200-350 euro/miesiąc) GlobalCapital Health: Najtańsza opcja, ograniczony wybór lekarzy (150-250 euro/miesiąc) Moja rada: Połącz oba. Państwowa rejestracja na nagłe przypadki, prywatne dla reszty. Koszt ok. 200 euro/miesiąc, ale oszczędza ci miesiące stania w kolejkach. Wniosek o Residence Certificate (po 90 dniach) Po trzech miesiącach pobytu możesz ubiegać się o Residence Certificate. Nie jest to obowiązek, ale ważny krok by ugruntować swoją pozycję na Malcie. Ważna uwaga: Residence Certificate to nie to samo co Residence Permit. Obywatel UE nie potrzebuje pozwolenia, ale certificate bardzo ułatwia sprawy urzędowe. Co to oznacza dla ciebie? Te trzy miesiące są kluczowe dla twojego sukcesu na Malcie. Nie odkładaj niczego – każdy przegapiony termin odbije się potem na czasie i nerwach. Miesiąc 3-6: Droga do prawdziwego rezydenta Gratulacje – masz już za sobą urzędowy maraton. Teraz czas na szczegóły, które zamienią pobyt tymczasowy w prawdziwą rezydencję. Status domicile i optymalizacja podatkowa Malta ma wyjątkowy system podatkowy oparty na różnych statusach rezydencji. O tym, jaki wybierzesz, musisz zdecydować najpóźniej po trzech miesiącach. Status Wymagania Opodatkowanie Okres Non-Resident Krócej niż 183 dni/rok Tylko dochody z Malty Od razu Resident Non-Domiciled Powyżej 183 dni, brak domicile Możliwa remittance base Po 6 miesiącach Resident Domiciled Pobyt stały Opodatkowanie światowych dochodów Po kilku latach Dla większości przyjezdnych najlepszy jest status Resident Non-Domiciled. Podatek płacisz tylko od środków faktycznie przelanych na Maltę. Prawo jazdy i rejestracja pojazdu Twój niemiecki dokument możesz używać przez 6 miesięcy. Potem musisz wymienić go na maltańskie prawo jazdy lub zdać egzamin od nowa. Wymiana prawa jazdy z UE: Umów wizytę w Transport Malta Przynieś niemieckie prawo jazdy + tłumaczenie przysięgłe Badanie wzroku na miejscu (bezpłatnie) Wpłać 25 euro Nowy dokument przyjdzie pocztą w 7-10 dni roboczych Kupno auta jest zaskakująco proste: kupujesz u dealera, od razu rejestrujesz. Ubezpieczenie obowiązkowe, koszt 300-800 euro/rok, zależnie od wieku i auta. Media i długoterminowe umowy Po trzech miesiącach powinieneś już wyprowadzić się z najmu krótkoterminowego i podpisać docelowe umowy. Enemalta (prąd i gaz): Rejestracja online z eID Card Kaucja: 100-200 euro w zależności od szacowanego zużycia Pierwszy rachunek po 6-8 tygodniach Water Services Corporation: Osobna rejestracja Zwykle wliczone w czynsz Dla właścicieli: 50 euro opłaty przyłączeniowej Internet i telefon: GO: Lider rynku, pewny, drogi (40-60 euro/mies.) Melita: Tańsza alternatywa, różna jakość Vodafone: Dobre pakiety mobilne, słabszy stacjonarny internet Co to oznacza dla ciebie? Ten etap przesądza, czy Malta pozostanie twoim przystankiem, czy stanie się domem. Opłaca się dobrze zaplanować podatki – to pozwala sporo zaoszczędzić w przyszłości. Najczęstsze błędy terminowe i jak ich unikać Po dwóch latach na wyspie zrobiłem (lub widziałem) każdy możliwy błąd. Oto pułapki, w które wpada niemal każdy przyjezdny. Odliczanie 183 dni Malta określa twoją rezydencję podatkową według prostego kryterium: 183 dni w roku kalendarzowym = rezydent podatkowy. Wiele osób nie pamięta, że liczy się rok kalendarzowy, a nie 12 miesięcy od wjazdu. Typowy błąd: Przylatujesz 1 lipca. Do końca grudnia masz właśnie 184 dni – automatycznie stajesz się rezydentem podatkowym, nawet jeśli tego nie chciałeś. Rozwiązanie: Notuj dokładnie każdy dzień pobytu. Aplikacje typu DayCounter bardzo pomagają. Zaplanuj świadomie, kiedy chcesz stać się rezydentem. Przedłużenie karty eID Maltańska eID Card ważna jest 10 lat – ale tylko, jeśli nie opuścisz Malty na ponad pół roku. Jeśli znikniesz na więcej niż 6 miesięcy, karta przepada. Standardowo wygląda to tak: Rok pracujesz na Malcie, potem 6 miesięcy zdalnie z Niemiec. Wrócisz – twoja eID nie działa, musisz wszystko załatwiać od początku w Identity Malta. Zabezpieczenie: Przy dłuższych wyjazdach załatw oficjalny status Temporary Absence. Kosztuje 25 euro, ale utrzyma twoją rezydencję. Zapomniane składki Social Security Jako samozatrudniony musisz kwartalnie płacić składki Social Security. Pominiesz jedną – tracisz wstecz ubezpieczenie zdrowotne. Kwartal Termin płatności Min. składka Kara za spóźnienie Q1 (sty-marzec) 15 kwietnia 213,69 euro 10% składki Q2 (kwiecień-czerwiec) 15 lipca 213,69 euro 10% składki Q3 (lipiec-wrzesień) 15 października 213,69 euro 10% składki Q4 (październik-grudzień) 15 stycznia 213,69 euro 10% składki Porada: Ustaw sobie stałe zlecenie. Stawki co roku się zmieniają, ale terminy pozostają te same. Rejestracja VAT dla freelancerów Jako freelancer przekroczysz 14 000 euro rocznego obrotu – musisz zarejestrować się do VAT w ciągu 30 dni od przekroczenia tego progu. Częsty błąd: Wiele osób czeka do końca roku – wtedy grozi ci kara do 1 164 euro. Jak to zrobić dobrze: Monitoruj przychody co miesiąc. Gdy zbliżasz się do 14 000 euro – zgłoś się natychmiast. Co to oznacza dla ciebie? Takie błędy kosztują nie tylko pieniądze, ale mogą zagrozić całemu twojemu statusowi rezydenta. Jeden przegapiony termin to miesiące nadrabiania formalności. Procedury awaryjne: Gdy przegapisz ważny termin Zdarza się – nawet na Malcie. Sam przegapiłem termin VAT, a trzem osobom pomogłem to odkręcić. Oto twój plan ratunkowy. Ratujemy spóźnioną deklarację podatkową Maltańskie zeznanie podatkowe trzeba złożyć do 30 czerwca. Przegapisz – robi się drogo, ale nie jest to koniec świata. Szybkie działania przy spóźnieniu: Do 30 dni po terminie: Złóż deklarację z Letter of Explanation. Kara: 25 euro 30-90 dni spóźnienia: Oprócz kary grożą ci 5% odsetki od zaległych podatków Powyżej 90 dni: Commissioner for Revenue może nałożyć dalsze sankcje Moja rada: Idź osobiście do Inland Revenue Department w Valletcie. Często rozmowa na miejscu działa cuda – maltańscy urzędnicy są bardziej elastyczni od niemieckich. Reaktywacja wygasłej eID Card Jeśli twoja eID wygasła lub została zablokowana, zostajesz bez cyfrowej tożsamości. Zero kont bankowych, spraw urzędowych, nawet e-zakupów. Tryb ekspresowy w nagłych przypadkach: Same-Day-Service w Identity Malta (dopłata 100 euro) Tymczasowe zaświadczenie na pilne spotkania (25 euro, ważne 30 dni) Emergency Travel Document, jeśli paszport przepadł W Gzirze przy Identity Malta jest dedykowane okienko Urgent Case. Przyjdź ze wszystkimi dokumentami i dobrą historią – czasem uda się załatwić wszystko tego samego dnia. Ubezpieczenie zdrowotne po przerwie w płatności Nie opłaciłeś składek Social Security – tracisz państwowe ubezpieczenie zdrowotne. W kryzysie to spory koszt, ale nie tragedia. Rozwiązania tymczasowe: Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EHIC) twojego kraju Prywatne ubezpieczenie turystyczne w razie wypadku Status samodzielnego płatnika w szpitalu Mater Dei (drogo, ale możliwe) Długofalowo: dopłać zaległe składki i karę. Ochrona wraca zazwyczaj po tygodniu. Pozwolenie na pracę na ostatnią chwilę Obywatele spoza UE muszą przedłużyć Single Permit (zezwolenie na pracę i pobyt) na czas. Czas przetwarzania: oficjalnie 90 dni, w praktyce dłużej. Gdy czas goni: Złóż wniosek minimum 120 dni wcześniej W razie problemów: wniosek o Urgent Processing (dopłata 300 euro) Reprezentacja prawnika na Malcie (500-1 000 euro) Co to oznacza dla ciebie? Przegapione terminy są stresujące, ale rzadko kończą się katastrofą. Malta to kraj pragmatyczny – jeśli jesteś szczery i chcesz naprawić sytuację, niemal zawsze znajdziesz wyjście. Praktyczne wskazówki dotyczące planowania terminów Dwa lata na Malcie nauczyły mnie: organizacja to wszystko. Bez systemu pogubisz się wśród tylu równoległych deadline’ów. Narzędzia cyfrowe do zarządzania czasem na Malcie Najważniejsze aplikacje dla przeprowadzki na Maltę: Malta Government App: Rezerwacja wizyt urzędowych online Tallinja: Rozkład jazdy autobusów (z przymrużeniem oka) Malta Post: Śledzenie ważnych przesyłek Any.do lub Todoist: Do planowania terminów Mój własny kalendarz terminów (szablon): Deadline Zadanie Przypomnienie Plan B Dzień 2 Rejestracja na policji Dzień 1 Wcześniejszy termin Dzień 5 Wniosek o eID Dzień 3 Express Service Dzień 7 Jobcentre/Bank Dzień 5 Alternatywa online Dzień 30 Numer podatkowy Dzień 25 Zlecenie agentowi Dzień 90 Residence Certificate Dzień 80 Ubieganie się o przedłużenie Sztuczki urzędowe z praktyki Najlepszy czas na wizytę w urzędzie: Wtorek-czwartek, 9:00-11:00: Urzędnicy wypoczęci, bez kolejek Nigdy w poniedziałki: Po weekendzie nikt nie jest w formie Nigdy po 14:00: Wiele urzędów zamyka się wcześniej niż piszą Nigdy na koniec miesiąca: Wszyscy chcą zdążyć przed deadline’ami Dokumenty zawsze gotowe: 5 zdjęć paszportowych (taniej w zestawie) 10 uwierzytelnionych kopii paszportu/dowodu Akt urodzenia z apostille (oryginał + 3 kopie) Umowa najmu lub akt własności (oryginał + 3 kopie) 50 euro w małych nominałach (karta nie zawsze działa) Budowanie sieci kontaktów na Malcie Malta jest mała – 500 000 mieszkańców na powierzchni mniejszej niż Brema. Każdy zna każdego, a polecenie otwiera drzwi. Ważne społeczności do poznania: Malta Expat Network (Facebook): 15 000+ aktywnych członków Germans in Malta: Dla niemieckojęzycznych przeprowadzkowiczów Malta Remote Workers: Dla cyfrowych nomadów i freelancerów Malta Entrepreneurs Network: Dla przedsiębiorców i start-upowców Miejsca offline na networking: Startup Grind Malta: Comiesięczne spotkania w Valletcie Malta Chamber Networking: Wydarzenia biznesowe Quad Sport Club: Dużo expatów, luźna atmosfera Running Groups: Sliema/St. Julians, kilka razy w tygodniu Co to oznacza dla ciebie? Malta działa przez znajomości. Spotkanie na kawie z właściwą osobą potrafi zaoszczędzić ci tygodnie papierologii. Warto inwestować czas w networking – naprawdę się opłaca. Najczęściej zadawane pytania (FAQ) Czy wszystkie formalności można załatwić online? Niestety nie. Malta stopniowo się cyfryzuje, ale ok. 70% najważniejszych rejestracji wymaga osobistej wizyty. Wniosek o eID, otwarcie konta bankowego i podatki tylko na miejscu. Co jeśli niechcący przekroczę zasadę 183 dni? Automatycznie zostajesz rezydentem podatkowym Malty. To nie zawsze źle – Malta ma niskie podatki. Musisz jednak złożyć maltańską deklarację podatkową i ewentualnie zapłacić podatek od międzynarodowych dochodów. Ile realnie trwa wyrobienie eID Card? Oficjalnie: 10-15 dni roboczych. W sezonie (październik-grudzień) to 3-4 tygodnie, w pozostałych miesiącach 2-3. Express (27,50 euro dopłaty) skraca do 5-7 dni roboczych. Czy jako obywatel UE naprawdę potrzebuję pozwolenia na pracę? Nie, masz prawo do pracy od razu. Ale niezbędny jest maltański numer podatkowy i Social Security Number – bez nich nie zostaniesz zatrudniony legalnie. Ile kosztuje przeprowadzka na Maltę (same opłaty)? Około 300-500 euro za wszystkie obowiązkowe formalności w pierwszym roku: eID (27,50€), Police Registration (25€), różne poświadczenia (50-100€), prywatne ubezpieczenie zdrowotne (200-400€/rok) + drobne opłaty. Czy mogę dalej korzystać z niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego na Malcie? Tylko przez pewien czas dzięki Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego (EHIC). By zostać rezydentem, musisz przejść na maltańskie – państwowe (bezpłatnie, długo się czeka) lub prywatne (płatne, lepsza jakość). Gdzie znaleźć sprawdzoną pomoc przy skomplikowanych rejestracjach? Na Malcie są licencjonowani doradcy ds. imigracji i podatków. Koszt: 100-200 euro za godzinę, 500-1 500 euro za pełną obsługę przeprowadzki. Zawsze proś o referencje. Co zrobić, gdy pracodawca opóźnia zgłoszenia? Odpowiadasz za swoje rejestracje samodzielnie, nie pracodawca. Zgłoś się od razu, a potem rozlicz koszty z firmą. Zwlekanie może zagrozić twojemu statusowi prawnemu. Jak szybko mogę przeprowadzić się na Maltę? W teorii od ręki – w praktyce zaplanuj 4-6 tygodni przygotowań. Najważniejsze: załatw apostille aktu urodzenia, umów wizytę w Identity Malta, zarezerwuj termin w banku. Czy na Gozo formalności są inne niż na Malcie? Procedury są identyczne, jednak na Gozo są dłuższe kolejki i mniej urzędów. Zaplanuj tamtejszą rejestrację z 25-30% zapasem czasu. Niektóre sprawy i tak musisz załatwić na Malcie.
