Spis treści Ubezpieczenie społeczne na Malcie: Podstawy dla samozatrudnionych Ubezpieczenie zdrowotne na Malcie: Obowiązek czy wybór dla samozatrudnionych? Ubezpieczenie emerytalne na Malcie: Co muszą wiedzieć międzynarodowi samozatrudnieni Składki na ubezpieczenie społeczne na Malcie: Koszty i kalkulacja Obywatele UE vs. osoby spoza UE: Różnice w ubezpieczeniu społecznym Krok po kroku: Rejestracja w maltańskim systemie ubezpieczeń społecznych Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć Najczęściej zadawane pytania Kiedy dwa lata temu przeprowadziłem się na Maltę, naiwnie myślałem: Kraj UE, nie będzie problemu – ubezpieczenie społeczne pewnie działa podobnie jak w Niemczech.” Spoiler: nie działa. Po trzech wizytach w Jobsplus, dwóch zagadkowych formularzach po maltańsku i jednym popołudniu w kolejce już wiedziałem: maltański system zabezpieczenia społecznego jest jak sama wyspa – mały, ale zaskakująco złożony. Szczególnie jako samozatrudniony stajesz przed wyborami, które wpływają na Twoją finansową przyszłość. Ubezpieczenie zdrowotne – czy trzeba, czy można zrezygnować? Składki emerytalne – płacić na Malcie, czy w ojczyźnie? I co właściwie się dzieje, gdy kursujesz między krajami UE? W tym artykule wyjaśniam dokładnie, co musisz wiedzieć o ubezpieczeniu społecznym na Malcie. Bez urzędowego żargonu, za to z praktycznymi wskazówkami od kogoś, kto już przewalczył papierkową robotę. Dowiesz się nie tylko, co jest możliwe w teorii, ale też na co naprawdę trzeba uważać w praktyce. Ubezpieczenie społeczne na Malcie: Podstawy dla samozatrudnionych Maltański system ubezpieczeń społecznych opiera się na trzech filarach, które jako międzynarodowy samozatrudniony musisz poznać. Po pierwsze, państwowe ubezpieczenie zdrowotne (część Department of Social Security), po drugie państwowe ubezpieczenie emerytalne, a po trzecie dobrowolne ubezpieczenia dodatkowe. Choć brzmi to skomplikowanie, całość opiera się na prostej logice: Malta chce zapewnić podstawową ochronę wszystkim mieszkańcom, lecz daje samozatrudnionym więcej swobody niż pracownikom etatowym. Maltański Department of Social Security Twój pierwszy przystanek to Department of Social Security – w skrócie DSS. Tu trafia to, czym w Niemczech zajmuje się kilka różnych instytucji. Urząd odpowiada za ubezpieczenie zdrowotne, emerytury, zasiłki i inne świadczenia. Jako samozatrudniony to tutaj występujesz o numer ubezpieczenia społecznego (Social Security Number) – bez niego na Malcie się nie obędziesz. Ważne: Malta rozróżnia employed persons (pracowników) i self-employed persons (samozatrudnionych). Od tej klasyfikacji zależą Twoje prawa i obowiązki. Jeśli zmieniasz status, musisz to zgłosić natychmiast – w przeciwnym razie mogą pojawić się wysokie koszty. Obowiązek ubezpieczenia: kto musi, kto może? Tu zaczyna się robić ciekawie: jako międzynarodowy samozatrudniony z centrum życiowym na Malcie co do zasady podlegasz obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W praktyce oznacza to: Ubezpieczenie zdrowotne: dostęp do maltańskiej służby zdrowia poprzez składki lub prywatną polisę Ubezpieczenie emerytalne: składki do maltańskiego systemu emerytalnego (są wyjątki dla obywateli UE) Ubezpieczenie od wypadków przy pracy: automatycznie włączone przy opłacaniu składek Ale – i to jest plus Malty – jako samozatrudniony masz znacznie większą autonomię niż pracownik etatowy. Możesz np. wpłacać wyższe składki dobrowolnie lub zrezygnować z niektórych świadczeń, jeśli jesteś ubezpieczony gdzie indziej. Umowy o zabezpieczeniu społecznym w UE: Twój ratunek Jako obywatel UE obejmuje Cię unijna koordynacja zabezpieczenia społecznego. To oznacza, że Twoje świadczenia nabyte w Niemczech, Austrii czy innym kraju UE nie przepadają. Są uwzględniane przy wyliczeniu emerytury na Malcie. W praktyce służy temu Portable Document A1 (dawniej E101), który wystawia organ w Twoim kraju. Co to dla Ciebie znaczy? Nie zaczynasz od zera – bazujesz na dotychczasowych uprawnieniach. Ale tu jest haczyk: sam musisz podjąć decyzję, w którym kraju płacisz składki. Automatów tu nie ma. Ubezpieczenie zdrowotne na Malcie: Obowiązek czy wybór dla samozatrudnionych? Maltańskie ubezpieczenie zdrowotne to dla mnie najlepszy przykład, jak pragmatycznie wyspa traktuje przepisy unijne. Teoretycznie jako samozatrudniony musisz się ubezpieczyć w maltańskim systemie. W praktyce Malta akceptuje także unijne ubezpieczenia zdrowotne – o ile udowodnisz, że masz pełną ochronę. Jak działa maltański system opieki zdrowotnej Państwowe ubezpieczenie zdrowotne na Malcie opiera się na zasadzie świadczeń rzeczowych: płacisz składki i w zamian uzyskujesz bezpłatną opiekę w publicznych placówkach. Jakość usług – bądźmy szczerzy – bywa różna. Mater Dei Hospital w Msidzie jest nowoczesny i dobrze wyposażony, ale czasy oczekiwania potrafią być frustrująco długie. Prywatne ubezpieczenia dodatkowe są na Malcie bardzo powszechne. Ich koszt jest umiarkowany: kompleksowa polisa prywatna kosztuje w zależności od wieku i zakresu 800–2.500 euro rocznie. Opcje dla międzynarodowych samozatrudnionych W gruncie rzeczy masz trzy możliwości: Maltańskie ubezpieczenie społeczne + prywatna polisa: Standard dla rezydentów długoterminowych Zachowanie polisy niemieckiej/EU: Możliwe, jeśli udowodnisz, że obejmuje ona Maltę Międzynarodowa prywatna polisa zdrowotna: Elastyczna, ale kosztowna opcja Maltańskie ubezpieczenie zdrowotne: świadczenia i ograniczenia Co otrzymujesz w zamian za składki? Podstawowa opieka wygląda solidnie: Świadczenie Pokrywane przez państwo Czas oczekiwania/Ograniczenia Wizyty u lekarza rodzinnego ✓ Bezpłatnie Wizyty zwykle z 2-3-tygodniowym wyprzedzeniem Opieka doraźna ✓ Bezpłatnie Długie kolejki w niekrytycznych przypadkach Specjaliści ✓ Ze skierowaniem Czekanie 1-6 miesięcy Leki Częściowo (opłata za receptę) Nie wszystkie leki dostępne Dentysta Tylko nagłe przypadki Zwykle konieczna dopłata prywatna Niemieckie ubezpieczenie zdrowotne na Malcie: Co działa? Wielu niemieckich samozatrudnionych zastanawia się: Czy mogę po prostu zachować swoją niemiecką polisę?” Odpowiedź nie jest prosta. Osoby ubezpieczone państwowo tracą uprawnienia po przeniesieniu miejsca zamieszkania na Maltę i podjęciu tu działalności. Prywatnie ubezpieczeni często mogą zachować polisę, ale muszą sprawdzić, czy obejmuje ona także Maltę. Moja rada: skontaktuj się z niemieckim ubezpieczycielem przed przeprowadzką. Wiele firm oferuje specjalne taryfy dla rezydentów zagranicznych – często są tańsze niż całkowicie nowa polisa na Malcie. Prywatne ubezpieczenie zdrowotne na Malcie: Popularna alternatywa Większość znanych mi międzynarodowych samozatrudnionych łączy minimalne maltańskie ubezpieczenie społeczne z kompleksową polisą prywatną. Dlaczego? Prywatni ubezpieczyciele na Malcie są konkurencyjni i często oferują lepszą obsługę niż system państwowy. Popularni dostawcy to Mapfre Middlesea, Elmo Insurance i GasanMamo. Kompleksowa prywatna polisa dla 35-letniego samozatrudnionego to około 1.200-1.800 euro rocznie (w tym ochrona na wyjazdy zagraniczne). Co to oznacza dla Ciebie? Planuj minimum 1.500-2.000 euro rocznie na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli chcesz mieć porządną opiekę na Malcie. To mniej niż w Niemczech czy Szwajcarii, ale więcej niż w wielu krajach UE. Ubezpieczenie emerytalne na Malcie: Co muszą wiedzieć międzynarodowi samozatrudnieni W przypadku ubezpieczenia emerytalnego szczególnie widać unijny pragmatyzm Malty. System emerytalny na Malcie ma lepsze warunki, niż się o nim mówi, ale trzeba znać zasady gry. Jako samozatrudniony masz opcje, o których mało kto wie – a od nich może zależeć nawet kilkadziesiąt tysięcy euro przyszłej emerytury. Maltański trzyfilarowy system emerytalny Malta w 2006 roku gruntownie zreformowała system emerytalny i wprowadziła trzy filary: Pierwszy filar: podstawowa państwowa emerytura – dla osób ze składkami przez minimum 10 lat Drugi filar: emerytura zależna od wysokości składek Trzeci filar: dobrowolne i pracownicze programy oszczędnościowe Dlaczego to korzystne dla samozatrudnionych? Możesz dobrowolnie wpłacać wyższe składki, zwiększając przyszłą emeryturę. Ponadto stawki składek są niższe niż w Niemczech czy Austrii. Składki emerytalne na Malcie: Ile naprawdę płacisz? Jako samozatrudniony płacisz łączną składkę społeczną 15% od swojego dochodu, z czego duża część to składki na emeryturę. Podstawy wyliczenia (stan na 2024, zawsze sprawdź aktualne dane w DSS): Roczny dochód Stawka składki Maksymalna składka roczna Do 25.000€ 15% 3.750€ 25.001€ – 60.000€ 15% 9.000€ Powyżej 60.000€ 15% (limitowana) 9.000€ Ciekawostka: istnieje limit składek na poziomie ok. 60.000 euro – powyżej tej kwoty płacisz rocznie maksymalnie 9.000 euro składek, niezależnie od dochodu. To sprawia, że Malta jest atrakcyjna dla dobrze zarabiających samozatrudnionych. Unijne świadczenia emerytalne: jak łączyć okresy? Tu zaczynają się najważniejsze kwestie. Dzięki rozporządzeniu UE 883/2004 Twoje składki z różnych krajów UE są sumowane. W praktyce oznacza to: Twoje niemieckie składki zostają zachowane Dochodzą składki maltańskie Na emeryturze dostajesz świadczenia z każdego kraju proporcjonalnie Przykład: przepracowałeś 20 lat w Niemczech i 10 na Malcie. Niemcy wypłacą Ci 2/3 emerytury na podstawie niemieckich składek, Malta – 1/3 na podstawie maltańskich. Ponadto oba kraje biorą pod uwagę cały staż pracy w UE (tu: 30 lat). Dobrowolna wyższa składka – czy warto? Malta daje samozatrudnionym możliwość dobrowolnego zwiększenia składek. Możesz zwiększyć wpłatę nawet o 50% i uzyskać wyższą emeryturę. To się opłaca zwłaszcza planując dłuższy pobyt na Malcie. Przykład: płacisz zamiast 3.000 euro – 4.500 euro rocznie, Twoja emerytura na Malcie automatycznie rośnie. Przy 20 latach świadczenia to nawet 30.000–50.000 euro więcej. Wiek emerytalny na Malcie vs. Niemcy Standardowy wiek emerytalny to 65 lat. W Niemczech jest on stopniowo podnoszony do 67 lat. Oznacza to, że możesz przejść na emeryturę dwa lata wcześniej, co przy średniej wysokości świadczeń daje realną różnicę. Malta łatwiej też pozwala na przejście na wcześniejszą emeryturę: od 61 roku życia (przy minimum 35 latach składkowych) można przejść z obniżonym świadczeniem. Obniżki są łagodniejsze niż w Niemczech. Co to dla Ciebie oznacza? Mając 15-20 lat do emerytury, warto rozważyć Maltę jako miejsce docelowe – efekty finansowe mogą być wyraźne. Wszelkie kalkulacje najlepiej robić ze specjalistycznym doradcą podatkowym. Składki na ubezpieczenie społeczne na Malcie: Koszty i kalkulacja Przejdźmy do konkretów – tej części, która naprawdę potrafi zaskoczyć, jeśli się jej nie policzy zawczasu. Gdy otrzymałem pierwszy rachunek za maltańskie składki społeczne, byłem zdziwiony: Malta jest tańsza niż Niemcy, ale droższa niż wiele popularnych miejscowości cyfrowych nomadów. Dobra wiadomość: będziesz dokładnie wiedzieć, ile zapłacisz. Stawki składek na Malcie: Przegląd Jako samozatrudniony płacisz na Malcie jednolitą składkę 15% od dochodu netto. Pokrywa ona wszystkie świadczenia: zdrowotne, emerytalne, zasiłek dla bezrobotnych i ubezpieczenie wypadkowe. Prościej niż w Niemczech, gdzie stawki są różne. Te 15% rozkłada się tak: Emerytura: ok. 10% Zdrowie: ok. 3% Pozostałe świadczenia (zasiłek, wypadki): ok. 2% Podstawa kalkulacji: jakie dochody podlegają składkom? Tu jest pułapka. Malta liczy składki nie od przychodów brutto, tylko od dochodu netto po odliczeniu kosztów działalności. To korzystne, ale są niuanse: Uznawane koszty działalności: Koszty biura (także proporcjonalnie home office) Sprzęt i oprogramowanie Koszty podróży Szkolenia Usługi prawne i podatkowe Nieuznawane wydatki: Prywatne ubezpieczenie zdrowotne Prywatne oszczędności emerytalne Koszty życia osobistego Zbyt wysokie służbowe obiady” Praktyczne przykłady kalkulacji Przeanalizujmy to na liczbach. Trzy typowe profile samozatrudnionych: Scenariusz Dochód brutto Koszty działalności Dochód netto Składka społeczna (15%) Freelancer 40.000€ 8.000€ 32.000€ 4.800€ Konsultant 80.000€ 15.000€ 65.000€ 9.000€ (limitowana) Online-Biznes 120.000€ 30.000€ 90.000€ 9.000€ (limitowana) Ważne: limit składek to ok. 60.000 euro dochodu netto. Powyżej tej kwoty płacisz maks. 9.000 euro rocznie, niezależnie od wysokości zarobków. Składka minimalna i przypadki specjalne Na Malcie obowiązuje składka minimalna, nawet przy niskich dochodach. Musisz wpłacać minimum tyle, ile wynosi składka od wynagrodzenia minimalnego – to ok. 1.200 euro rocznie. Przy działalności sezonowej możesz rozłożyć płatności na cały rok, ale musi być osiągnięta kwota minimalna. Jeśli w danym roku nie osiągniesz dochodu, możesz zawiesić składkę – ale traci się wtedy lata do emerytury. Porównanie z innymi krajami UE Jak Malta wypada na tle Europy? Oto porównanie ogólnego obciążenia samozatrudnionych: Kraj Ubezpieczenie społeczne Podatek dochodowy (maks.) Łączne obciążenie Malta 15% 35% 50% Niemcy ~25% 42% 67% Austria ~28% 55% 83% Portugalia 21,4% 48% 69,4% Malta jest pod względem składek korzystniejsza niż region DACH. W połączeniu z podatkowymi ulgami to realna oszczędność dla samozatrudnionych. Płatność i terminy Składki społeczne płacisz co kwartał – zawsze do 15. dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału. Czyli do 15 kwietnia, 15 lipca, 15 października i 15 stycznia. Opóźnienia to odsetki i groźba wykluczenia z systemu. Moja rada: ustaw stałe zlecenie. DSS nie przypomina automatycznie o płatnościach, a zaległości są potem kosztowne i problematyczne. Co to znaczy dla Ciebie? Planuj 15–20% dochodu netto na ubezpieczenie społeczne. To mniej niż w Niemczech, ale nadal znaczący koszt, który trzeba wkalkulować. Obywatele UE vs. osoby spoza UE: Różnice w ubezpieczeniu społecznym Tu Maltańska przynależność do UE okazuje się najbardziej praktyczna. Jako obywatel UE masz przywileje i możliwości, o których osoby spoza Wspólnoty mogą tylko pomarzyć. Ale – to ważne – masz też obowiązki, o których nie możesz zapominać. Oto najważniejsze różnice wpływające na Twoje decyzje. Obywatele UE: Swoboda i odpowiedzialność Jako obywatel UE korzystasz z rozporządzenia 883/2004. W praktyce: Natychmiastowy dostęp do maltańskiego systemu ubezpieczeń bez okresów oczekiwania Zachowanie uprawnień nabytych w innych krajach UE Koordynację systemów – brak podwójnego ubezpieczenia Równouprawnienie z obywatelami Malty Ale uwaga: prawodawstwo UE nie oznacza automatycznego komfortu. Sam musisz zdecydować, gdzie się ubezpieczasz – to nie dzieje się samoczynnie, a może być skomplikowane, gdy pracujesz w kilku krajach jednocześnie. Formularz A1: Twój najważniejszy dokument Jeśli jako obywatel UE przeprowadzasz się na Maltę, ale nadal obsługujesz zlecenia z Niemiec, niezbędny jest formularz A1 (dawniej E101). Potwierdza on, w którym kraju jesteś ubezpieczony społecznie. Bez A1 niemiecki klient może uznać Cię za pracownika fałszywie samozatrudnionego. A1 występujesz w swoim kraju. W Niemczech – Deutsche Rentenversicherung lub własna kasa chorych. Czas oczekiwania: 2–6 tygodni, więc zaplanuj to wcześniej. Osoby spoza UE: Więcej barier, mniej elastyczności Jako osoba z kraju trzeciego (spoza UE) sytuacja jest bardziej złożona. Masz zasadniczo takie same prawa w maltańskim systemie, ale: Brak automatycznego uznania praw z kraju pochodzenia Podwójne ubezpieczenie w Malcie i kraju macierzystym jest możliwe Możliwe okresy oczekiwania na niektóre świadczenia Obowiązek udokumentowania rezydencji dla uprawnień Szczególnie problematyczne: większość państw spoza UE nie ma z Maltą umów o zabezpieczeniu społecznym. Składki z kraju pochodzenia zwykle nie są uwzględniane. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania a ubezpieczenie społeczne Powszechny błąd: umowy podatkowe i ubezpieczeniowe to dwie różne rzeczy. Malta ma wiele umów podatkowych, ale niewiele umów o zabezpieczeniu społecznym. Kraje, z którymi Malta ma umowy ubezpieczeniowe: Wszystkie kraje UE (automatycznie) Szwajcaria Wielka Brytania (po Brexicie – specjalne zasady) Kanada Australia Brak umów o zabezpieczeniu społecznym: USA Singapur Dubaj/ZEA Większość krajów Azji i Afryki Konsekwencje praktyczne dla Twojego planowania Co to oznacza w praktyce? Jako obywatel UE: Możesz elastycznie zmieniać kraj pracy w UE Zachowujesz wszystkie składki emerytalne Musisz jednak sam koordynować ubezpieczenie Przy krótkich pobytach często możesz zostać ubezpieczony w kraju macierzystym Jako osoba spoza UE: Traktuj Maltę jako długoterminowe rozwiązanie Powrót do kraju może oznaczać utratę uprawnień emerytalnych Często potrzebne jest międzynarodowe ubezpieczenie zdrowotne jako wsparcie Decyzja o przeprowadzce na Maltę wymaga starannego przemyślenia Brexit – przypadek szczególny: Brytyjczycy na Malcie Obywatele Wielkiej Brytanii to po Brexicie przypadek specjalny. Osoby zameldowane na Malcie przed 31 grudnia 2020 zachowują większość praw unijnych. Nowi rezydenci traktowani są jak osoby spoza UE – z niektórymi przepisami przejściowymi. Jesteś Brytyjczykiem i planujesz przeprowadzkę? Sprawdź aktualne regulacje w Department of Social Security – wciąż się zmieniają. Co to oznacza w praktyce? Obywatelstwo decyduje o Twoich możliwościach na Malcie. Obywatele UE mają więcej elastyczności, ale też więcej biurokracji. Osoby spoza UE muszą planować bardziej strategicznie, traktując Maltę jako rozwiązanie na lata. Krok po kroku: Rejestracja w maltańskim systemie ubezpieczeń społecznych Teraz przechodzimy do praktyki. Oprowadzę Cię przez cały proces rejestracji – od przygotowań w kraju pochodzenia, aż po pierwszy rachunek na Malcie. Postępując według mojej instrukcji oszczędzisz sobie co najmniej dwie niepotrzebne wizyty w urzędzie i parę tygodni oczekiwania. Przygotowania jeszcze w kraju pochodzenia Najważniejsza rada: załatw wszystko, co się da, jeszcze przed przeprowadzką. Niektóre dokumenty trudno zdobyć z Malty lub w ogóle jest to niemożliwe. Będziesz potrzebować: Przysięgłe tłumaczenie aktu urodzenia na angielski Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (jeśli jesteś obywatelem UE) Formularz A1 z dotychczasowego ubezpieczenia społecznego Potwierdzenie dotychczasowych okresów ubezpieczeniowych (w Niemczech: wyciąg z kasy emerytalnej) Apostille dla każdego polskiego dokumentu, który chcesz użyć na Malcie Apostille w Polsce wydają sądy lub MSZ. To trwa 1–4 tygodnie i kosztuje ok. 25 euro za dokument. Z Malty później jest dużo trudniej to załatwić. Krok 1: Uzyskaj maltańską kartę ID Bez maltańskiej karty ID (Identity Malta ID) nie załatwisz niczego. To pierwszy przystanek po przyjeździe na wyspę. Gdzie: Identity Malta Office w Gwardamangia albo Gozo Godziny: pon.-pt. 8:00-15:00, sobota 8:00-12:00 Rejestracja: Online na identitymalta.com lub osobiście Oczekiwanie: 2–3 tygodnie do wydania Potrzebne dokumenty: Oryginał paszportu Biometryczne zdjęcie Potwierdzenie adresu na Malcie (umowa najmu lub rachunek za media) Opłata: 25 euro Wskazówka: umów wizytę online z tygodniowym wyprzedzeniem – bez tego można spędzić w kolejce kilka godzin. Krok 2: Rejestracja w Department of Social Security Z kartą ID udajesz się do Department of Social Security. Główna siedziba: Evans Building, Merchant Street, Valletta. Godziny: pon.-pt. 8:00-16:00 Termin: Nie jest obowiązkowy, ale lepiej umówić Czas na miejscu: 1–2 godziny, rozpatrzenie 2–4 tygodnie Potrzebne dokumenty: Maltańska karta ID Paszport Dowód działalności gospodarczej (rejestracja firmy, wpis do KRS) Formularz SSA7 (Self-Employed Declaration) – do wypełnienia na miejscu lub online Potwierdzenie adresu na Malcie Formularz A1 (jeśli posiadasz) Krok 3: Poprawne wypełnienie formularza SSA7 Formularz SSA7 decyduje o wysokości Twoich składek. Podajesz tam przewidywany dochód roczny i opis działalności. Na co zwrócić uwagę: Dochód szacuj realnie: za nisko = dopłata, za wysoko = nadpłata bez odsetek Opis działalności konkretnie: wpływa na zakres ewentualnych ubezpieczeń dodatkowych Początek działalności: data pierwszej faktury na Malcie, nie data przyjazdu Formularz oddajesz osobiście, dostajesz potwierdzenie złożenia – będzie potrzebne przy ewentualnych pytaniach urzędu. Krok 4: Odbiór numeru ubezpieczenia społecznego Po 2–4 tygodniach dostaniesz pocztą maltański numer ubezpieczenia społecznego – 8-cyfrowy, niezbędny wszędzie: podatki, lekarz, formalności. Wraz z numerem otrzymasz też swój pierwszy rachunek składkowy – z wyszczególnieniem kwartalnej wpłaty. Krok 5: Ustawienia płatności Malta akceptuje składki przez przelew bankowy, stałe zlecenie lub gotówkę. Zdecydowanie polecam zlecenie stałe – koniec z opłatami karnymi i odsetkami. Konto DSS: Bank of Valletta IBAN: MT84VALL22013000000040027035721 BIC: VALLMTMT Tytuł przelewu: Twój numer ubezpieczenia społecznego Krok 6: Uzyskanie karty ubezpieczenia zdrowotnego Z numerem ubezpieczenia możesz wystąpić o maltańską kartę zdrowotną. Robisz to w tym samym DSS lub przez internet. Karta przychodzi w ciągu 1–2 tygodni i uprawnia do bezpłatnej opieki w państwowych placówkach. Podsumowanie: harmonogram i koszty Krok Czas Koszt Niezbędne do kolejnego etapu Wnioskowanie o kartę ID 2-3 tygodnie 25€ Rejestracja w DSS Rejestracja w DSS 2-4 tygodnie Bez opłat Karta zdrowotna Karta zdrowotna 1-2 tygodnie Bez opłat Wizyty lekarskie Łącznie całość zajmuje 6–8 tygodni. W tym czasie jesteś objęty ubezpieczeniem awaryjnym w ramach Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Co z tego wynika? Potraktuj rejestrację jako kluczowy krok zaraz po przeprowadzce. Dobra organizacja to mniej stresu – brak przygotowania to kilka dodatkowych wizyt i zamknięte drzwi w urzędach. Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć Po dwóch latach na Malcie i wielu rozmowach z innymi przedsiębiorcami znam typowe pułapki. Niektóre kosztują tylko nerwy, inne naprawdę poważne pieniądze. W większości można ich uniknąć, jeśli wiesz, na co zwrócić uwagę. Oto siedem najczęstszych błędów – i jak ich uniknąć. Błąd 1: Zbyt późna rejestracja w systemie Klasyczna wpadka na starcie: przeprowadzasz się na Maltę, zaczynasz pracę, a rejestrujesz się dopiero po kilku miesiącach. Skutek może być kosztowny. Zasada: Musisz się zarejestrować w ciągu 30 dni od rozpoczęcia działalności. Jeśli tego nie zrobisz, grożą mandaty i odsetki. Jak tego uniknąć: Zgłoś się do DSS zaraz po uzyskaniu maltańskiej karty ID – nawet jeśli jeszcze nie masz klientów. W razie potrzeby możesz później skorygować datę rozpoczęcia. Przykład z życia: Marco, włoski web developer, zarejestrował się po 6 miesiącach. Skończyło się na 1.200 euro dopłaty do składek i 8% odsetek w skali roku – zupełnie niepotrzebnych. Błąd 2: Zły wybór kraju ubezpieczenia społecznego w UE Jako obywatel UE musisz sam zdecydować, gdzie się ubezpieczasz. Wiele osób robi to nieświadomie lub wcale o tym nie myśli. Zasada: Podlegasz ubezpieczeniu tam, gdzie masz centrum życiowe i główną aktywność. Są wyjątki dla pobytów tymczasowych i pracy transgranicznej. Problemy pojawiają się, gdy: Mieszkasz na Malcie, ale obsługujesz głównie niemieckich klientów Pendlujesz między Maltą a Niemcami Na Malcie przebywasz tylko czasowo (krócej niż rok) Jak temu zapobiec: Jeszcze przed przeprowadzką wystąp o formularz A1 w swoim kraju. Dzięki temu unikniesz podwójnych składek i luk w ubezpieczeniu. Błąd 3: Zła dokumentacja kosztów działalności Malta liczy składki od dochodu po kosztach firmy. Wielu prowadzi dokumentację niestarannie lub wcale. Typowe błędy: Paragony nie po angielsku czy maltańsku Mieszanie wydatków prywatnych i firmowych Niejasne rozliczenia home office Brak wyjaśnienia nietypowych kosztów Co robić: Od początku prowadź rzetelną księgowość. Zbieraj faktury, tłumacz obce na angielski, dokumentuj firmowy charakter wydatków. Zwykła tabela Excel już wystarczy. Błąd 4: Przeoczenie limitu składek Dużo osób nie wie, że Malta ma limit składkowy. Od ok. 60.000 euro netto płacisz maks. 9.000 euro rocznie – nawet przy dużo wyższych dochodach. Błąd: Przy wysokich dochodach zakładasz 15% od wszystkiego, przez co źle liczysz rezerwę na składki. Jak to wykorzystać: Gdy Twój dochód przekracza limit, relatywne obciążenie maleje. Przy 100.000 euro netto płacisz już tylko 9% zamiast 15%. Błąd 5: Niedocenienie ochrony zdrowotnej Wielu samozatrudnionych uważa, że składka społeczna automatycznie zapewnia pełne leczenie. To tylko częściowo prawda. Co się często pomija: Długie kolejki do specjalistów (kilka miesięcy!) Ograniczona dostępność niektórych leków Leczenie stomatologiczne tylko w nagłych wypadkach Brak obsługi w prywatnych klinikach Rozwiązanie: Od początku licz się z zakupem prywatnej polisy. 1.200–1.800 euro rocznie na taką ochronę to często najlepsza inwestycja. Błąd 6: Ignorowanie terminów płatności Malta jest wyrozumiała w wielu aspektach – ale nie dla spóźnialskich. Kwartalne terminy są nieprzekraczalne. Terminy: Q1 (styczeń–marzec): płatność do 15 kwietnia Q2 (kwiecień–czerwiec): płatność do 15 lipca Q3 (lipiec–wrzesień): płatność do 15 października Q4 (październik–grudzień): płatność do 15 stycznia Spóźnienie: 8% odsetek rocznie plus opłaty karne. Po paru miesiącach można stracić prawo do ubezpieczenia. Jak uniknąć problemów: Zleć stały przelew zaraz po pierwszej decyzji o składkach. Kwoty rzadko się zmieniają. Błąd 7: Brak rezerwy na dopłatę Na koniec roku następuje rozliczenie. Jeśli faktyczny dochód był wyższy niż prognozowany – musisz dopłacić. Wielu nie jest na to przygotowanych. Przykład: Szacujesz dochód na 30.000 euro i płacisz 4.500 euro składek. Zarabiasz 45.000 – potem jednorazowa dopłata 2.250 euro. Jak się przygotować: Odkładaj co miesiąc 15–20% realnego dochodu na składki. Na koniec roku nie będzie niespodzianki, a może nawet dostaniesz zwrot. Co to znaczy dla Ciebie? Większość błędów wynika z braku przygotowania lub nieznajomości niuansów maltańskich przepisów. Dobra organizacja i odrobina dyscypliny wystarczą, by ich uniknąć. Naprawdę lepiej zrobić wszystko dobrze od początku, niż potem płacić za kosztowne poprawki. Najczęściej zadawane pytania Czy jako obywatel UE muszę od razu przystąpić do maltańskiego ubezpieczenia społecznego? Nie, nie od razu. Jako obywatel UE możesz tymczasowo pozostać pod ubezpieczeniem kraju pochodzenia, jeśli uzyskasz formularz A1. Dotyczy to jednak pobytów tymczasowych lub specyficznej pracy krajowej/transgranicznej. Jeśli przenosisz stałe miejsce zamieszkania na Maltę, zwykle musisz się tam ubezpieczyć. Czy mogę zachować niemieckie prywatne ubezpieczenie zdrowotne na Malcie? Zależy to od Twojej polisy. Wiele niemieckich towarzystw oferuje ochronę światową lub specjalne taryfy UE. Musisz sprawdzić, czy ochrona spełnia wymogi maltańskie i czy mimo to nie musisz płacić maltańskich składek społecznych. Ile wynoszą składki społeczne dla samozatrudnionych na Malcie? Płacisz 15% dochodu netto po odliczeniu kosztów działalności. Przy 40.000 euro dochodu netto to 6.000 euro rocznie. Od ok. 60.000 euro dochodu netto obowiązuje limit – płacisz maksymalnie 9.000 euro rocznie, niezależnie od wyższych zarobków. Co dzieje się z moimi niemieckimi uprawnieniami emerytalnymi? Twoje niemieckie prawa emerytalne zostają zachowane. Na mocy unijnych przepisów łączy się okresy składkowe z Niemiec i Malty. Otrzymasz oddzielne świadczenia z obu krajów – Niemcy wypłacą część niemiecką, Malta część maltańską. Czy muszę płacić składki społeczne, jeśli mam klientów wyłącznie poza Maltą? Tak, liczy się miejsce zamieszkania i wykonywania pracy, nie lokalizacja klientów. Jeśli mieszkasz na Malcie i tam pracujesz, podlegasz maltańskim składkom – nawet mając klientów w Niemczech, USA czy inni. Jak długo mogę mieszkać na Malcie bez obowiązku przystąpienia do ubezpieczenia społecznego? Jako turysta możesz spędzić 90 dni na pół roku. Po zameldowaniu lub dłuższym pobycie musisz się ubezpieczyć. Prowadząc działalność masz 30 dni na rejestrację po jej rozpoczęciu. Ile kosztuje prywatna polisa zdrowotna na Malcie jako dodatek? Kompleksowa prywatna polisa kosztuje w zależności od wieku i zakresu 800–2.500 euro rocznie. Dla 35-letniego samozatrudnionego z dobrym zakresem ochrona to ok. 1.200–1.800 euro rocznie. To nadal mniej niż w Niemczech czy Szwajcarii. Czy mogę zwolnić się z maltańskich składek społecznych? Zasadniczo nie. Jeśli mieszkasz na Malcie i samodzielnie prowadzisz działalność, podlegasz obowiązkowi. Zwolnienia dotyczą tylko bardzo rzadkich przypadków (np. dyplomaci, szczególne umowy międzynarodowe). Typowy samozatrudniony nie ma możliwości zwolnienia. Co się stanie, gdy opuszczę Maltę? Jako obywatel UE zachowujesz maltańskie prawa emerytalne. Możesz także pozostać ubezpieczony zdrowotnie na Malcie przy przeprowadzce do innego kraju UE – zwykle jednak to nieopłacalne. Przy wyjeździe poza UE Twoje prawa mogą zostać zamrożone. Jak działa zaliczanie zagranicznych okresów do emerytury? Malta sumuje staż składkowy z całej UE. Mając 20 lat w Niemczech i 15 na Malcie, Malta uznaje łącznie 35 lat do minimalnego stażu. Kwota maltańskiej emerytury liczona jest tylko na podstawie maltańskich składek. Niemcy płacą odrębnie za okres niemiecki.
