Spis treści Dlaczego 12 miesięcy? Malta poza kolorowymi broszurami Miesiące 12-10: Ustalenie podstaw i pierwsze decyzje Miesiące 9-7: Spełnianie wymogów prawnych Miesiące 6-4: Bankowość, finanse i poszukiwanie nieruchomości Miesiące 3-1: Ostatnie przygotowania Przeprowadzka: Co naprawdę się wydarzy (i czego nie znajdziesz w przewodniku) Po przyjeździe: Pierwsze 30 dni na Malcie Najczęstsze pytania dotyczące przeprowadzki na Maltę Powiem ci to od razu na początku: Roczny okres przygotowań do przeprowadzki na Maltę to nie przesada – to realne minimum. Po dwóch latach na wyspie i niezliczonych rozmowach z nowymi mieszkańcami Malty wiem jedno: Kto myśli, że wszystko załatwi w trzy miesiące, ląduje w biurokratycznym piekle lub przepłaca podwójnie. Dlaczego? Malta to co prawda UE, ale to także wyspa z własnymi zasadami. Banki, które otwierają konto trzy miesiące. Prawnicy, których w sierpniu nie ma. Urzędy wysyłające formularze chętniej po maltańsku niż po angielsku. Ten harmonogram przeprowadzi cię miesiąc po miesiącu przez cały proces. Dowiesz się, co i kiedy zrobić, na co uważać i gdzie rzeczywiście możesz oszczędzić czas. Bez marketingowego bełkotu – tylko to, co naprawdę działa. Dlaczego 12 miesięcy? Malta poza kolorowymi broszurami Malta to UE – tam nie może być trudno! – też tak myślałem. Do momentu, aż trafiłem pierwszy raz do biura Identity Malta i urzędnik spojrzał na mnie, jakbym zaproponował zasypanie portu w Vallettcie. Maltańska biurokracja: wolna, ale dokładna Na Malcie zgodność z przepisami to poważna sprawa. Weźmy Global Residence Programme (GRP): oficjalnie czas oczekiwania 6–8 tygodni. W praktyce? 3–4 miesiące, jeśli z dokumentami nie ma żadnych problemów. Jeden błąd lub zła apostille – zaczynasz od zera. Podobnie z otwieraniem konta w banku. HSBC Malta średnio od 10 do 12 tygodni przy koncie firmowym. Bank of Valletta działa szybciej, ale jest wybredny wobec klientów z zagranicy. Tutaj liczy się wyczucie czasu. Sezonowe detale, które mogą zrujnować plany Lipiec i sierpień na Malcie to praktycznie przestój w urzędach. Nie chodzi tylko o wakacje – cała wyspa zwalnia. Prawnicy znikają, notariusze pracują połowicznie, a w Identity Malta sensowny termin dostaniesz dopiero we wrześniu. W praktyce: Jeśli zamierzasz przeprowadzić się wiosną, zacznij najpóźniej w maju poprzedniego roku. W przeciwnym razie – stres gwarantowany. Ukryte koszty niecierpliwości Na Malcie szybkie rozwiązania kosztują podwójnie. Usługa ekspresowa u prawnika? Plus 50%. Wynajem mieszkania bez osobistych oględzin – często o 20–30% drożej. Nawet firmy przeprowadzkowe na ostatnią chwilę” liczą sobie krocie. Rok przygotowań oznacza: możesz porównać, negocjować i znaleźć najlepsze oferty. Twoje nerwy i portfel ci za to podziękują. Miesiące 12-10: Ustalenie podstaw i pierwsze decyzje Trzy pierwsze miesiące to faza badawcza. Kładziesz fundament pod cały proces. I nie, YouTube’y o życiu na Malcie” nie wystarczą. Status pobytu: która opcja pasuje do ciebie? Malta oferuje różne opcje rezydencji. Jako międzynarodowy przedsiębiorca masz trzy główne drogi: Program Minimalny pobyt Stawka podatku Koszty Global Residence Programme (GRP) 90 dni/rok 15% od zagranicznych dochodów €15.000 podatek minimalny + opłaty Malta Residence and Visa Programme (MRVP) 90 dni/rok 15% od remitowanych dochodów €350.000 inwestycji Ordinary Residence 183+ dni/rok Standardowe maltańskie stawki Brak minimalnej opłaty Moja rada: Zacznij od konsultacji w sprawie Malta Residence and Visa Programme (MRVP) – nawet jeśli myślisz, że GRP wystarczy. Bariera inwestycyjna €350.000 odstrasza, ale ulgi podatkowe mogą się szybko zwrócić. Wstępna analiza podatkowa: kluczowy krok Tu robi się skomplikowanie – i drogo, jeśli popełnisz błąd. Maltański system podatku od osób prawnych jest tak zawiły, że nawet doświadczeni doradcy potrafią mieć zagwozdkę. Zasada: zyski wypłacane maltańskim udziałowcom są niżej opodatkowane niż te, które trafiają za granicę. Brzmi uczciwie, ale są pułapki. Czego teraz potrzebujesz: 1. Niemieckiego/austriackiego/szwajcarskiego doradcy podatkowego znającego Maltę 2. Maltańskiego doradcy podatkowego od lokalnej strony 3. Wstępnego rachunku, czy przeprowadzka się opłaci Przygotuj się na €3.000–5.000 za fachowe pierwsze konsultacje. Tak, to sporo – ale lepiej teraz, niż później niemiła niespodzianka. Badanie rynku nieruchomości: zderzenie z realiami Maltański rynek nieruchomości to szaleństwo. Nie pozytywne szaleństwo, tylko kosmiczne ceny. Apartament z widokiem na morze w Sliemie? €4.000–6.000 miesięcznie. I to tylko za wynajem. Najpopularniejsze rejony wśród ekspatów: Sliema/St. Julians: Centrum, drogo, turystycznie. Na start ok, na dłuższą metę męcząco. Valletta: Kulturalnie top, ale z parkowaniem tragedia. Nie dla rodzin. Mellieha: Spokojnie, taniej, ale bez auta ani rusz. Marsaskala: Maltańska dzielnica, autentyczna, mniej angielskiego. Reguły cenowe dla kupna (2024): – Sliema/St. Julians: €5.000–8.000 za m² – Valletta: €4.000–7.000 za m² – Mellieha: €3.000–4.500 za m² – Marsaskala: €2.500–3.500 za m² Zacznij od researchu online. PropertyMalta.com i Malta Property to dobre punkty startowe. Ale nie ufaj tylko zdjęciom – maltańskie sea view” potrafi oznaczać, że musisz się nieźle nagimnastykować, żeby zobaczyć kawałek morza. Miesiące 9-7: Spełnianie wymogów prawnych Teraz zaczyna się na poważnie. Te trzy miesiące zdecydują, czy przeprowadzka pójdzie gładko, czy utkniesz w biurokratycznym maratonie. Przygotowanie i złożenie wniosku rezydencyjnego Bez względu na wybrany program – papiery muszą być bezbłędne. Identity Malta jest drobiazgowe. Jeden błąd w formularzu? Wróć na początek. Wymagania do Global Residence Programme: Dowód na maltańskie mieszkanie (najem lub akt własności) Świadectwo zdrowia (nie starsze niż 3 miesiące) Zaświadczenie o niekaralności ze wszystkich krajów z ostatnich 10 lat Polisa zdrowotna obejmująca Maltę Referencje bankowe i dowody dochodu Kopie paszportu z ostatnich 5 lat Pułapka: Wszystkie zagraniczne dokumenty muszą mieć apostille. W Niemczech trwa to 2–3 tygodnie, w Szwajcarii nawet do 6 tygodni. Konsulat nie pomaga – tylko właściwe urzędy mogą wystawić apostille. Struktura firmy: jak założyć spółkę Malta kocha Limited Company. Jednosobowa działalność też jest możliwa, ale podatkowo rzadko opłacalna przy działalności międzynarodowej. Założenie Limited na Malcie to prosta sprawa: – Minimum kapitału: €1.165 – Czas: 2–3 tygodnie – Koszty: €2.000–3.500 z prawnikiem Ale uwaga: Potrzebujesz biura rejestrowego na Malcie i przynajmniej jednego miejscowego dyrektora. Kancelarie oczywiście to oferują – za dodatkowe €1.500–2.500 rocznie. Relacja z bankiem: test cierpliwości Tu następuje selekcja. Maltańskie banki są nieufne po latach problemów z zgodnością. Dla zagranicznych przedsiębiorców z góry jesteś podwyższone ryzyko”. Rzeczywistość przy wnioskach bankowych: Bank Czas oczekiwania Minimalny depozyt Miesięczne opłaty HSBC Malta 10-16 tygodni €25.000 €45-85 Bank of Valletta 6-10 tygodni €10.000 €25-50 APS Bank 8-12 tygodni €15.000 €35-65 Wskazówka: Składaj wnioski przynajmniej do dwóch banków naraz. Więcej opłat (każdy bank wymaga €500–1.000 za Due Diligence), ale jeśli jeden odmówi, nie zaczynasz od zera. Przygotuj się na pytania typu: Dlaczego Malta?, Skąd pochodzą twoje środki?, Jaki jest twój roczny obrót?. Chcą nie tylko dokumentów – chcą spójnej historii. Miesiące 6-4: Bankowość, finanse i poszukiwanie nieruchomości Połowa za tobą. Teraz szczegóły, które zdecydują czy wszystko pójdzie gładko, czy się sfrustrujesz. Konto bankowe: finalizacja i pierwsze przelewy Jeśli bank już zaakceptował wniosek – świetnie. Jeśli nie – nie panikuj, ale przygotuj się na kolejne tygodnie. Jak tylko konto zostanie aktywowane, przelej minimalny depozyt – nie więcej. Banki raportują większe kwoty do Financial Intelligence Analysis Unit (FIAU). Nie jest to nielegalne, ale zajmuje czas. Sprytny ruch: Załóż równolegle konto Revolut Business lub Wise. W przejściowym okresie i do codziennych transakcji często są wygodniejsze niż tradycyjne banki maltańskie. Ubezpieczenie zdrowotne: państwowe czy prywatne? Masz dwie opcje: korzystać z publicznej maltańskiej opieki lub zostać przy prywatnej polisie. System publiczny: Jako obywatel UE z rezydencją masz prawo do korzystania z systemu. Podstawowa opieka za darmo, ale kolejki… powiedzmy śródziemnomorskie”. Ubezpieczenie prywatne: Większość ekspatów pozostaje przy prywatnych polisach. Maltańscy ubezpieczyciele jak Mapfre Malta lub MSV Life oferują dobre pakiety od €150–300 miesięcznie. Moja rada: Połącz oba. Używaj publicznej służby do nagłych i rutynowych przypadków, prywatnej – do reszty. Polowanie na mieszkanie: z sieci do rzeczywistości Czas na pierwszy wyjazd na Maltę na oględziny. Zaplanuj minimum tydzień – obejrzysz więcej, niż myślisz. Przed wyjazdem zorganizuj: – Spotkania z 5–7 agentami nieruchomości – Auto z wypożyczalni (komunikacja publiczna słabo się nadaje) – Dodatkowe wizyty na wypadek odwołania spotkań Czego nie widać na zdjęciach: – Hałas uliczny (Malta jest głośna!) – Sąsiedzi (imprezowicze kontra emeryci to wielka różnica) – Zasięg telefonu (w Valletcie bywa fatalny) – Rzeczywisty metraż (maltańskie m² są… optymistyczne) Numer podatkowy i pierwsze rejestracje Z decyzją rezydencyjną możesz złożyć wniosek o maltański numer podatkowy. Robi się to w Inland Revenue Department, trwa 1–2 tygodnie. Równoległe formalności: – Zgłoszenie do Social Security (ważne dla praw do opieki zdrowotnej) – Rejestracja w VAT Department (jeśli firma podlega VAT) – Jobsplus (obowiązkowo, także dla przedsiębiorców, do celów statystyki) Dużo biurokracji? Tak. Ale lepiej teraz niż na ostatnią chwilę. Miesiące 3-1: Ostatnie przygotowania Ostatnie trzy miesiące przed przeprowadzką są najbardziej intensywne. Teoria zamienia się w praktykę. Finalizacja najmu i podpisanie umowy Wybrałeś mieszkanie? Gratulacje! Teraz zabawa” – maltańska umowa najmu. Typowe warunki najmu na Malcie: – 2-miesięczna kaucja – 1-miesięczna prowizja dla agenta – Minimum 6–12 miesięcy najmu – Media (prąd, woda) zwykle dodatkowo Elementy do negocjacji: – Umeblowane vs. nieumeblowane (różnica często 20–30%) – Media w cenie do określonego limitu – Remonty przed wprowadzeniem – Miejsce parkingowe (bezcenne w miastach) Uwaga na nowe bloki: Ready to move in na Malcie nie musi oznaczać, że działa winda albo zamontowano klimę. Wymuś oględziny 2 tygodnie przed wprowadzką. Logistyka przeprowadzki: morzem czy powietrzem? Malta to wyspa – przeprowadzka jest skomplikowana i droga. Statek (kontener): – 2–3 tygodnie z Niemiec/Austrii – Koszt: €3.000–8.000 zależnie od wielkości – Plus: wszystko się zmieści – Minus: brak elastyczności, zależne od pogody Lotniczy fracht: – 3–7 dni – Koszt: €8.000–15.000 za typowe mieszkanie – Plus: szybki i pewny – Minus: bardzo drogi, limity wagowe Hybrid (polecam): – Najważniejsze rzeczy wysyłasz lotniczo – Meble i książki – kontener – Elektronikę bierzesz w walizce Wymeldowanie i formalności w kraju pochodzenia To najbardziej emocjonalny etap. Oficjalnie żegnasz się ze swoim dawnym podatkowym domem. Niemcy: – Wymeldowanie z gminy – Zgłoszenie auta do wyrejestrowania lub eksportu – Wypowiedzenie ubezpieczenia zdrowotnego (Pamiętaj o okresie ochrony po wyjeździe) – Zgłoszenie do Finanzamtu Austria: – Wymeldowanie głównego miejsca zamieszkania – Wyrejestrowanie w SVA/ÖGK – Powiadomienie Finanzamt Szwajcaria: – Zgłoszenie wyjazdu w gminie – Wyrejestrowanie z AHV/IV – Informacja do kantonalnego urzędu podatkowego Pro tip: Zachowaj adres (rodzina/przyjaciele) w DE/AT/CH dla poczty tymczasowej. Niektóre urzędy potrzebują tygodni, aby zaakceptować adres na Malcie. Ostatnia lista i plany awaryjne Cztery tygodnie przed wyjazdem lista powinna być odhaczona: ✓ Pobyt na Malcie potwierdzony ✓ Konto bankowe otwarte i sprawdzone ✓ Umowa najmu podpisana ✓ Firma przeprowadzkowa zarezerwowana ✓ Ubezpieczenie zdrowotne aktywne ✓ Internet do mieszkania zamówiony ✓ Umowa na telefon komórkowy ✓ Doradca podatkowy na Malcie wybrany ✓ Sytuacja z autem ustalona (import/kupno/wynajem) ✓ Najważniejsze dokumenty zeskanowane i w chmurze Plan B na wypadek problemów: – Hotel na pierwszy tydzień (nawet jeśli myślisz, że nie trzeba) – €10.000 w gotówce (maltańska biurokracja czasem działa tylko za gotówkę) – Kontakt do niemieckojęzycznego prawnika na Malcie – Opcja powrotnego lotu zawsze dostępna Przeprowadzka: Co naprawdę się wydarzy (i czego nie znajdziesz w przewodniku) Nadszedł wielki dzień. Siedzisz w samolocie do Malty albo czekasz w porcie na kontener. Teraz startuje prawdziwa przygoda. Pierwsze 48 godzin: przewodnik przetrwania Pierwszy szok? Wiatr. Zawsze. Drugi – rozmiar, a raczej jego brak. Na Google Maps trasa wygląda na krótką, a w praktyce przez korki i remonty zajmuje dwa razy tyle. Priorytety dnia 1: 1. Kupić kartę SIM (GO lub Vodafone Malta, €20–30) 2. Zorganizować transport (wypożyczalnia lub aplikacja Bolt) 3. Kupić podstawowe rzeczy (Pavi Supermarket lub Lidl) 4. Zgłosić się u gospodarza/apartamentu i sprawdzić status internetu Co może pójść nie tak: – Kontener jeszcze w trasie – Mieszkanie nie jest gotowe – Internet nie działa (Epic lub Melita często po 2–3 tygodniach) – Klucze u sąsiada, który akurat jest na Sycylii Pierwszy tydzień w urzędach Nawet mając wszystkie papiery, na Malcie musisz pokazać się osobiście. Obowiązkowo: – Identity Malta: odbiór karty pobytu (jeśli jeszcze nie masz) – Inland Revenue: osobista wizyta z numerem podatkowym – Transport Malta: rejestracja auta (jeśli importowałeś) – Electoral Commission: rejestracja wyborcza (nieobowiązkowa, ale polecana) Insider tip: Każdy urząd ma inne godziny pracy i zmienia je nieustannie. Zajrzyj na stronę rano przed wyjściem – nie poprzedniego wieczora. Unikaj pierwszych pułapek Malta jest mała – ale to nie znaczy, że wszystko jest proste. Kilka pułapek, w które wpadają niemal wszyscy nowi mieszkańcy: Prąd i woda: ARMS (Automated Revenue Management Services) to monopolista. Przygotuj się na minimum 2–3 wizyty zanim wszystko zadziała. Internet: Szybkość jest pojęciem względnym. 100 Mbit” to często 100 Mbit w słoneczny dzień bez wiatru”. Plan B (np. hotspot z telefonu) jest konieczny. Transport: Autobusy powinny jeździć zgodnie z rozkładem. Praktycznie ruszają wtedy, kiedy kierowca chce. Aplikacje typu Tallinja pomagają, ale nie polegaj na nich bezkrytycznie. Po przyjeździe: Pierwsze 30 dni na Malcie Już jesteś – twoje pudła też (oby!). Teraz zaczyna się prawdziwe, maltańskie życie. Aktywuj status podatkowy i przygotuj pierwszy return W ciągu 30 dni od przyjazdu musisz zgłosić się do urzędu skarbowego. Nie tylko po numer podatkowy, ale żeby oficjalnie aktywować obowiązek podatkowy. Przygotuj: – Kartę rezydencji – Potwierdzenie adresu (umowa najmu lub rachunek za media) – Rejestrację firmy (jeśli prowadzisz na Malcie) – Dane konta bankowego Pierwszy tax return składasz w czerwcu następnego roku. Daleko? Wcale nie – przygotowania zaczynają się od razu. Maltańskie podatki są zawiłe, błędy kosztują sporo. Nawiązuj lokalne kontakty: sieciowanie po maltańsku Malta funkcjonuje przez relacje. Nie korupcja – po prostu bardzo osobisty styl. Elektryk to kuzyn sąsiada. Prawnik gra w tenisa z bankierem. Wszyscy wszystkich znają. Gdzie nawiążesz kontakty: – Malta Expat Community (aktywny Facebook) – Business Network International Malta (dla przedsiębiorców) – Hash House Harriers Malta (grupa biegowa, bardzo międzynarodowa) – Local councils (spotkania gminy, dobra okazja do poznania Maltańczyków) Kulturowe dos and don’ts: – Don’t: krytykuj Maltę przy Maltańczykach (im wolno, tobie nie) – Do: okazuj zainteresowanie historią Malty – Don’t: porównuj do domu” – Do: miej cierpliwość do tutejszego tempa Praktyczna integracja: od turysty do rezydenta Różnica między turystą a rezydentem? Już nie jeździsz do Mdiny na selfie, tylko do ARMS-u po rachunek za prąd. Bankowość: Online działa, ale powoli. Ważniejsze przelewy najlepiej załatwić osobiście w oddziale. Tak – to 2024 rok. I tak – szybko się tutaj to nie zmieni. Zakupy: Zapomnij o Amazon Prime. Wysyłka na Maltę 1–2 tygodnie i drogo. Lokalne alternatywy: iShop.mt dla elektroniki, Toi Express do reszty. Zdrowie: Do lekarza rodzinnego potrzebujesz skierowania z Health Centre. Do dentysty możesz się umówić bez skierowania. Na terminy… czeka się różnie. Pierwsze podatki: co naprawdę cię czeka? Maltański system podatkowy to miks standardów UE i lokalnych pułapek. Jako rezydent-przedsiębiorca zapłacisz: Podatek dochodowy osobisty: – Progresywna skala od 0% do 35% – Kwota wolna: €9.100 rocznie – Ale: zagraniczne dochody w niektórych programach ze stawkami ryczałtowymi Podatek firmowy: – Standardowo 35% zysku – Ale: system refund może zbić efektywną stawkę do 5% – Warunek: wypłata dywidendy maltańskim udziałowcom Realnie: Licz się z 15–20% efektywnej stawki jeśli wszystko dobrze ustawisz. To nadal znacznie lepiej niż 35% – choć nie zawsze 5%, co obiecują niektórzy doradcy. Najczęstsze pytania dotyczące przeprowadzki na Maltę Ile naprawdę kosztuje przeprowadzka na Maltę? Przygotuj się na €25.000–40.000 w pierwszym roku, nie licząc kosztów mieszkania. W tym: opłaty prawnicze/porady (€8.000–12.000), przeprowadzka (€5.000–15.000), opłaty urzędowe (€3.000–5.000), koszty startowe (€5.000–8.000) oraz rezerwa na nieprzewidziane wydatki (€4.000–8.000). Czy jako obywatel UE mogę po prostu zamieszkać na Malcie? Tak, masz prawo do swobodnego osiedlania. Ale dla preferencyjnych podatków potrzebujesz specjalnej rezydencji (np. Global Residence Programme). Bez tego płacisz standardowe stawki maltańskie do 35%. Jak długo naprawdę trwa otwarcie konta bankowego? W bankach maltańskich 8–16 tygodni od złożenia kompletu dokumentów. HSBC Malta jest dokładniejszy, ale wolniejszy; Bank of Valletta szybciej, ale selektywnie. Zawsze planuj min. 3 miesiące wyprzedzenia. Czy Malta jest dobra także dla rodzin z dziećmi? Tak, ale z ograniczeniami. Prywatne szkoły są bardzo dobre, ale drogie (€8.000–15.000 rocznie). Publiczne uczą po angielsku i maltańsku. Pediatrów jest mało – warto mieć prywatne ubezpieczenie. Co jeśli zrzeknę się meldunku w Niemczech/Austrii/Szwajcarii? Tracisz część świadczeń socjalnych, ale zachowujesz prawa unijne. Możesz wrócić kiedy chcesz, ale rozliczenia podatkowe są wtedy skomplikowane. Koniecznie skonsultuj się z ekspertem – niektóre decyzje są trudne do odwrócenia. Jaka jest naprawdę pogoda? 300+ słonecznych dni w roku – to prawda. Ale: lipiec/sierpień są brutalnie gorące (35–40°C), zimą bywa niespodziewanie chłodno (10–15°C) i wilgotno. Pierwsze lata letnie są wymagające – nie lekceważ przy szukaniu mieszkania. Czy internet wystarcza do pracy zdalnej? W większych miastach tak, z ograniczeniami. Upload często bywa słaby. Do videokonferencji wystarczy, ale duże pliki mogą się długo ładować. Koniecznie miej alternatywę (hotspot z telefonu, co-working). Czy życie na Malcie jest droższe niż w Niemczech/Austrii/Szwajcarii? Czynsze w dobrych lokalizacjach jak Monachium czy Zurych. Żywność +20–30% droższa. Restauracje tańsze. Utrzymanie auta – bardzo drogo (paliwo, ubezpieczenie, parking). Media znacznie droższe niż w DACH. Czy muszę mieć auto na Malcie? Zależy gdzie mieszkasz. Sliema/St. Julians: nie, ale się przydaje. Valletta: raczej przeszkadza (problem z parkingiem). Mellieha/podmaltańska wieś: absolutnie konieczne. Komunikacja publiczna – nieprzewidywalna. Co robić, gdy coś pójdzie nie tak? Malta jest mała – problemy najczęściej rozwiązuje się przez kontakty, nie oficjalne kanały. Buduj sieć znajomości, uzbrój się w cierpliwość do biurokracji i zawsze miej plan B. Tak, czasem kawa lub mały prezent załatwią więcej niż formalności.
